Ngày 10/12/2025 là ngày Úc đi vào lịch sử công nghệ với đạo luật cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, một bước đi chưa từng có của một quốc gia phát triển đối với các nền tảng số lớn. Đây không chỉ đơn thuần là một “lá cờ bảo vệ trẻ em” mà còn là một chiến lược pháp lý cực kỳ chặt để buộc Facebook, TikTok, YouTube và những gã khổng lồ khác phải chịu trách nhiệm rõ ràng hơn với thế hệ trẻ.
Luật mới đặt gánh nặng lên chính những công ty công nghệ thay vì cha mẹ hay trường học. Chính phủ Úc yêu cầu 10 nền tảng phổ biến nhất đối với giới tuổi teen, bao gồm Facebook, Instagram, TikTok, YouTube, Snapchat, Threads, X (Twitter), Reddit, Twitch và Kick phải chặn trẻ dưới 16 tuổi đăng ký mới và gỡ bỏ các tài khoản hiện còn tồn tại. Vi phạm nghiêm trọng có thể khiến họ bị phạt tới 49,5 triệu đô la Úc (~867 tỷ đồng) cho mỗi lần vi phạm nghiêm trọng.
Vấn đề cốt lõi của đạo luật là: luật mạng thì một đằng, hành vi của trẻ em thì một nẻo. Trẻ con luôn tinh quái trong việc lách luật công nghệ hơn cả người lớn, vậy luật này sẽ được thi hành ra sao? Nhiều người có thể nghĩ khó đấy, cha mẹ đã làm đủ cách, kể cả tịch thu điện thoại, máy tính của con cũng không cấm được chúng.
Nhưng Chính phủ Úc có cách của họ với hành động cực gắt: Họ không đẩy trách nhiệm lên cha mẹ, không bắt giáo viên canh chừng… mà chuyển thẳng trách nhiệm cho các ông lớn công nghệ, đúng kiểu "chỉ nắm ***** có tóc, không thèm nắm ***** trọc đầu", các anh tạo ra cái sân chơi thì các anh phải trông trẻ luôn nha.
Vậy các hãng công nghệ phải làm gì? Tất nhiên bằng công nghệ chứ còn gì. Các nền tảng giờ bị buộc phải áp dụng công nghệ thật sự để kiểm tra tuổi người dùng thay vì chỉ hỏi một cách hời hợt: Bạn bao nhiêu tuổi.
Những công cụ tiên tiến bao gồm phân tích hành vi AI để suy luận tuổi dựa trên cách xem nội dung, tương tác và ngôn ngữ ví dụ kết bạn với ai, tham gia hội nhóm nào, đăng bài kiểu gì, hay theo dõi KOL nào...; nhận diện khuôn mặt để đánh giá tuổi chính xác hơn; và xác minh danh tính với giấy tờ để khóa những trường hợp nghi ngờ. Khi hành vi được máy học đánh giá là trùng khớp mô hình “người dùng tuổi teen”, nền tảng sẽ yêu cầu xác minh sâu hơn trước khi cho truy cập.
Điều thú vị là Australia cân nhắc rất kỹ chuyện xác minh giấy tờ cứng như căn cước công dân: nếu nền tảng bắt buộc trẻ em nộp giấy tờ, họ có thể bị phạt tương tự phạt chính - điều này khiến các công ty tìm các giải pháp xác minh thông qua bên thứ ba như nhà mạng hay dịch vụ tài chính để không lưu trữ dữ liệu nhạy cảm của trẻ.
Về phía phụ huynh, cuộc tranh luận dài về quyền số của trẻ vừa có một câu trả lời dứt khoát: 73% phụ huynh Úc hoan nghênh đạo luật này vì giờ đây họ có chân lý pháp lý để nói với con: “Chính phủ đã cấm rồi.” Việc lách luật chắc chắn còn tồn tại, nhưng Úc đang đặt ra một rào kỹ thuật – pháp lý mà không nền kinh tế lớn nào trước đây thử nghiệm. Thành công hay thất bại ở đây sẽ là bài học rút tỉa cho các nước khác như Đan Mạch, Anh hay Malaysia đang cân nhắc đạo luật tương tự.
Bản chất của vấn đề không phải là cấm hay không, mà là làm sao để một quốc gia có thể kiểm soát một nền “địa ngục thuật toán” toàn cầu mà không có biên giới. Australia đang thử nghiệm một mô hình mới – và cả thế giới đang quan sát.
Luật mới đặt gánh nặng lên chính những công ty công nghệ thay vì cha mẹ hay trường học. Chính phủ Úc yêu cầu 10 nền tảng phổ biến nhất đối với giới tuổi teen, bao gồm Facebook, Instagram, TikTok, YouTube, Snapchat, Threads, X (Twitter), Reddit, Twitch và Kick phải chặn trẻ dưới 16 tuổi đăng ký mới và gỡ bỏ các tài khoản hiện còn tồn tại. Vi phạm nghiêm trọng có thể khiến họ bị phạt tới 49,5 triệu đô la Úc (~867 tỷ đồng) cho mỗi lần vi phạm nghiêm trọng.
Vấn đề cốt lõi của đạo luật là: luật mạng thì một đằng, hành vi của trẻ em thì một nẻo. Trẻ con luôn tinh quái trong việc lách luật công nghệ hơn cả người lớn, vậy luật này sẽ được thi hành ra sao? Nhiều người có thể nghĩ khó đấy, cha mẹ đã làm đủ cách, kể cả tịch thu điện thoại, máy tính của con cũng không cấm được chúng.
Nhưng Chính phủ Úc có cách của họ với hành động cực gắt: Họ không đẩy trách nhiệm lên cha mẹ, không bắt giáo viên canh chừng… mà chuyển thẳng trách nhiệm cho các ông lớn công nghệ, đúng kiểu "chỉ nắm ***** có tóc, không thèm nắm ***** trọc đầu", các anh tạo ra cái sân chơi thì các anh phải trông trẻ luôn nha.
Vậy các hãng công nghệ phải làm gì? Tất nhiên bằng công nghệ chứ còn gì. Các nền tảng giờ bị buộc phải áp dụng công nghệ thật sự để kiểm tra tuổi người dùng thay vì chỉ hỏi một cách hời hợt: Bạn bao nhiêu tuổi.
Những công cụ tiên tiến bao gồm phân tích hành vi AI để suy luận tuổi dựa trên cách xem nội dung, tương tác và ngôn ngữ ví dụ kết bạn với ai, tham gia hội nhóm nào, đăng bài kiểu gì, hay theo dõi KOL nào...; nhận diện khuôn mặt để đánh giá tuổi chính xác hơn; và xác minh danh tính với giấy tờ để khóa những trường hợp nghi ngờ. Khi hành vi được máy học đánh giá là trùng khớp mô hình “người dùng tuổi teen”, nền tảng sẽ yêu cầu xác minh sâu hơn trước khi cho truy cập.
Điều thú vị là Australia cân nhắc rất kỹ chuyện xác minh giấy tờ cứng như căn cước công dân: nếu nền tảng bắt buộc trẻ em nộp giấy tờ, họ có thể bị phạt tương tự phạt chính - điều này khiến các công ty tìm các giải pháp xác minh thông qua bên thứ ba như nhà mạng hay dịch vụ tài chính để không lưu trữ dữ liệu nhạy cảm của trẻ.
Về phía phụ huynh, cuộc tranh luận dài về quyền số của trẻ vừa có một câu trả lời dứt khoát: 73% phụ huynh Úc hoan nghênh đạo luật này vì giờ đây họ có chân lý pháp lý để nói với con: “Chính phủ đã cấm rồi.” Việc lách luật chắc chắn còn tồn tại, nhưng Úc đang đặt ra một rào kỹ thuật – pháp lý mà không nền kinh tế lớn nào trước đây thử nghiệm. Thành công hay thất bại ở đây sẽ là bài học rút tỉa cho các nước khác như Đan Mạch, Anh hay Malaysia đang cân nhắc đạo luật tương tự.
Bản chất của vấn đề không phải là cấm hay không, mà là làm sao để một quốc gia có thể kiểm soát một nền “địa ngục thuật toán” toàn cầu mà không có biên giới. Australia đang thử nghiệm một mô hình mới – và cả thế giới đang quan sát.
