Tại sao Trung Quốc không đánh trả khi Hoa Kỳ "vô tình ném bom" vào đại sứ quán Trung Quốc?

[NhatDuy]

Năm 1999, khi Chiến tranh Kosovo leo thang, NATO do Mỹ dẫn đầu tiến hành không kích Nam Tư. Ngày 7/5/1999, một máy bay ném bom tàng hình B-2 thả năm quả bom dẫn đường chính xác. Bốn quả trúng mục tiêu, nhưng quả cuối cùng lại rơi trúng Đại sứ quán Trung Quốc tại Belgrade. Ba nhà báo Trung Quốc, gồm Shao Yunhuan, Xu Xinghu và Zhu Ying thiệt mạng, hơn hai mươi người bị thương và tòa nhà bị hư hại nặng.

Sự kiện lập tức thổi bùng làn sóng phẫn nộ tại Trung Quốc. Các cuộc biểu tình chống Mỹ lan rộng ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, Thành Đô, với hàng ngàn sinh viên và người dân bao vây các cơ quan ngoại giao Mỹ. Chính phủ Trung Quốc gửi công hàm phản đối, gọi đây là hành động "man rợ", vi phạm chủ quyền và yêu cầu Washington cùng NATO chịu trách nhiệm. Dư luận Trung Quốc tin rằng đây không đơn giản là sai sót, mà có ác ý nhằm vào Trung Quốc.

Mỹ thừa nhận sai lầm. Tổng thống Clinton công khai xin lỗi, còn Giám đốc CIA George Tenet giải thích nguyên nhân do dùng bản đồ lỗi thời, nhầm đại sứ quán với một cơ quan quân sự Nam Tư. NATO cũng xác nhận lỗi tọa độ. Mỹ nhấn mạnh vụ việc không nhằm vào Trung Quốc, chỉ là mục tiêu duy nhất do CIA cung cấp bị đánh giá sai. Sau đó, Mỹ bồi thường 4,5 triệu USD (khoảng 108 tỷ VNĐ) cho gia đình nạn nhân và 28 triệu USD (khoảng 672 tỷ VNĐ) cho chính phủ Trung Quốc để sửa chữa. Đổi lại, Trung Quốc bồi thường khoảng 3 triệu USD (khoảng 72 tỷ VNĐ) cho Mỹ vì thiệt hại từ biểu tình.

Vì sao trung quốc không đáp trả quân sự?​

Nhiều người đặt câu hỏi tại sao Trung Quốc không phản công quân sự vào năm 1999. Thời điểm đó, Trung Quốc mới trải qua hai thập kỷ cải cách, kinh tế đứng thứ bảy thế giới, GDP chưa bằng một phần mười Mỹ. Khoảng cách công nghệ và quân sự rất lớn, hải quân và không quân còn yếu, khó đối đầu trực diện. Nếu lựa chọn chiến tranh, Trung Quốc sẽ bất lợi cả về địa lý và lực lượng, dễ bị hải quân và không quân Mỹ thống trị.

Tình hình quốc tế cũng khiến Trung Quốc khó hành động. Chiến tranh Lạnh đã kết thúc, Mỹ thống trị toàn cầu, Nga suy yếu nghiêm trọng, Nhật Bản và châu Âu phụ thuộc Mỹ về quân sự, NATO gần như không chia rẽ. Nếu Trung Quốc phản công, họ sẽ bị cô lập và đánh mất đà phát triển kinh tế hàng chục năm.

Lãnh đạo Trung Quốc hiểu rằng phản ứng nóng vội có thể gây hậu quả khó lường, nên chọn cách phản đối ngoại giao, tổ chức biểu tình để giữ thể diện và bảo vệ lợi ích quốc gia. Tư tưởng Tôn Tử “chỉ hành động khi có lợi” được áp dụng, giúp Trung Quốc tránh rơi vào bẫy đối đầu trực tiếp.

Thực tế, chiến lược này đã mang lại kết quả. Trung Quốc kiểm soát tình hình trong nước, đồng thời dần cô lập Mỹ về ngoại giao. Bộ Quốc phòng Pháp thậm chí phàn nàn rằng Mỹ hành động đơn phương ngoài khuôn khổ NATO. Đến cuối năm 1999, quan hệ Trung-Mỹ dần phục hồi, Mỹ bồi thường, còn Trung Quốc được Quốc hội Mỹ ủng hộ gia nhập WTO. Từ đó, Trung Quốc tăng nhanh ngân sách quốc phòng, đẩy mạnh hiện đại hóa quân đội.

Sau vụ 11/9, Mỹ sa lầy ở Trung Đông, tạo khoảng trống để Trung Quốc tập trung phát triển kinh tế. Đến năm 2010, Trung Quốc vượt Nhật Bản, trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Quân đội cũng hiện đại hơn với tàu sân bay, tiêm kích tàng hình, tên lửa và vệ tinh. Lập trường Trung Quốc ở Biển Đông quyết đoán hơn, và trong các cuộc đàm phán quốc tế, Bắc Kinh không ngần ngại chỉ trích Mỹ.

Giới chức Mỹ sau này thừa nhận sự cố năm 1999 đã tác động mạnh đến tư duy chiến lược của Trung Quốc, thúc đẩy cải cách quân sự nhanh chóng. Ngày nay, trong cục diện cạnh tranh Mỹ-Trung, Bắc Kinh không còn là quốc gia dễ bị thao túng. (Sohu)