Tại sao Hán Trung lại quan trọng đến vậy trong thời Tam Quốc?

[Checker]

Trong thời Tam Quốc, thật khó để nói nơi nào là nổi tiếng hay quan trọng nhất, bởi từ thời khởi nghĩa Khăn Vàng cho đến khi nhà Tấn thống nhất, cục diện liên tục thay đổi, trọng tâm chiến lược giữa các thế lực cũng luôn luân chuyển. Tuy vậy, nếu xét đến thời kỳ trung và hậu Tam Quốc, thì Hán Trung chắc chắn là một trong những địa điểm chiến lược được tranh đoạt khốc liệt nhất.

Hán Trung không chỉ là tâm điểm đối đầu giữa Tào Ngụy và Thục Hán, mà còn là chiến trường then chốt suốt hơn 50 năm, từ khi Lưu Bị chiếm Thành Đô năm Kiến An thứ 19 (214 SCN) cho đến khi Đặng Ngải phá Thục vào năm 263. Trong quãng thời gian ấy, hầu hết các chiến dịch quân sự lớn giữa hai thế lực đều liên quan mật thiết đến Hán Trung.

Hán Trung - Tấm lá chắn phía Bắc, bản lề chiến lược của Thục Hán

Ngay từ năm Kiến An thứ 22 (217), Lưu Bị đã phát động chiến dịch tấn công Hán Trung. Ông huy động đại quân, lấy Pháp Chính làm quân sư, Gia Cát Lượng lo việc tiếp tế lương thảo từ Thành Đô, đồng thời cử các tướng mạnh như Trương Phi, Triệu Vân, Mã Siêu, Hoàng Trung, Ngụy Diên cùng hợp lực đánh Tào. Sau gần hai năm giao tranh ác liệt, đến năm Kiến An thứ 24, Lưu Bị giành được Hán Trung, xưng là Hán Trung Vương.

Từ đó về sau, Hán Trung trở thành cửa ngõ phía Bắc của Thục Hán, là căn cứ quân sự chủ lực cho các cuộc Bắc phạt. Phía Tào Ngụy cũng không hề xem nhẹ, nhiều lần phái đại quân, có khi lên đến trăm nghìn binh mã – tấn công giành lại Hán Trung. Điều đó cho thấy giá trị chiến lược cực kỳ to lớn của vùng đất này.

Hán Trung - Vùng đất giàu tài nguyên, kinh tế phát triển

Hán Trung nằm trong một lưu vực rộng lớn, phía bắc là dãy Tần Lĩnh ngăn gió lạnh từ phương Bắc, khiến khí hậu ôn hòa, mát mẻ, tương tự vùng Giang Nam. Vùng đất này được đặt tên theo sông Hán – con sông lớn chảy qua khu vực, kết nối với nhiều phụ lưu tạo nên hệ thống thủy văn dày đặc, đất đai màu mỡ, rất thích hợp canh tác. Đây là vựa lúa lớn của Thục.

Không chỉ nông nghiệp phát triển, Hán Trung còn giàu tài nguyên khoáng sản, như gỗ, đồng, sắt – đều là những vật tư chiến lược trong chiến tranh. Ngay từ thời Chiến Quốc, vùng này đã được các thế lực lớn xem là vùng đất trọng yếu. Thời Hán Sở tranh hùng, Lưu Bang từng xuất phát từ Hán Trung để đánh lên Quan Trung, và Tiêu Hà đã dựa vào vùng này làm hậu phương cung cấp lương thảo. Sau đó, Trương Lỗ chiếm cứ Hán Trung vào cuối Đông Hán, lập đạo giáo, cát cứ một phương.

Khi Tào Tháo tiến quân chiếm Hán Trung từ Trương Lỗ, tài sản của họ Trương làm giàu thêm đáng kể cho quốc khố Tào Ngụy – đủ thấy tầm quan trọng kinh tế của nơi này.

Địa hình hiểm trở, dễ thủ khó công

Một trong những lý do lớn nhất khiến Hán Trung được coi trọng là do địa thế hiểm yếu, dễ phòng thủ, khó bị tấn công.

Sau khi Lưu Bị chiếm Hán Trung, ông giao quyền trấn thủ cho Ngụy Diên. Ngụy Diên từng ngạo nghễ tuyên bố:

“Cho dù Tào Tháo thân chinh mang trăm vạn đại quân đến, ta cũng có thể giữ được Hán Trung!”

Lời nói ấy không phải cường điệu, bởi địa thế Hán Trung hiểm yếu, được bao bọc bởi núi non trùng điệp: phía bắc là dãy Tần Lĩnh, phía tây là núi Đại Ba, phía đông là thung lũng Đan Thủy, tạo thành những bức tường thiên nhiên vững chắc. Đường vào Hán Trung chủ yếu là những đèo hiểm, như đường Bảo Tà, Mi Thương, Trần Thương, mỗi con đường đều gập ghềnh, chật hẹp, chỉ cần một toán quân nhỏ cũng đủ ngăn bước đại quân.

Ngay cả những danh tướng dày dạn trận mạc cũng phải e dè trước việc công phá Hán Trung.

Hán Trung - Giao điểm chiến lược giữa các châu

Xét về vị trí, Hán Trung nằm giữa các châu lớn như Ích Châu, Ung Châu, Lương Châu, Kinh Châu, vì vậy có thể nói nơi này là trung tâm giao thông và quân sự.

Từ Hán Trung, có thể:

- Tiến công Quan Trung (kinh đô của Tào Ngụy),
- Tiếp cận Lương Châu ở phía tây,
- Phòng thủ Thành Đô ở phía nam,
-Liên kết với Kinh Châu về phía đông nam.

Những tuyến đường huyết mạch như:

- Đường Kim Ngưu: từ Hán Trung qua Ba Sơn đến Thành Đô,
- Đường Mi Thương: từ Hán Trung qua núi Mi Thương đến Bát Trung,
- Đường Trần Thương: từ Trường An vào Thục qua đèo hiểm…

… đều cho thấy đây là vị trí “trấn yểm” cực kỳ quan trọng.

Khi Khương Duy tiến hành các cuộc Bắc phạt vào Đồng Quan, Hán Trung chính là hậu phương tiếp tế và xuất phát điểm cho chiến dịch.

Hán Trung trở thành tâm điểm chiến lược trong thời Tam Quốc không chỉ vì vị trí địa lý hiểm yếu, tài nguyên phong phú, mà còn vì vai trò quân sự then chốt. Nơi đây vừa là lá chắn bảo vệ Thục, vừa là bàn đạp để tiến công Trung Nguyên. Cả Tào Ngụy lẫn Thục Hán đều xem nơi này là tử huyệt cần giành giật bằng mọi giá.

Chính vì thế, trong suốt nhiều thập kỷ, Hán Trung luôn là chiến trường nóng bỏng nhất của Tam Quốc.