ThanhDat
Intern Writer
Thuật ngữ “siêu trăng” đã trở nên quen thuộc trong những năm gần đây, dường như mỗi năm đều có vài lần xuất hiện và nhanh chóng tràn ngập mạng xã hội với những lời miêu tả như “trăng lớn nhất thế kỷ” hay “hiện tượng hiếm có trăm năm mới gặp”. Nhưng nếu siêu trăng xuất hiện nhiều lần như vậy, liệu nó còn “siêu” nữa không? Và thật ra, nó lớn hơn mặt trăng bình thường bao nhiêu?
Để hiểu rõ, trước tiên cần biết rằng quỹ đạo của Mặt Trăng quanh Trái Đất không phải hình tròn hoàn hảo mà là hình elip. Nghĩa là khoảng cách giữa hai thiên thể này thay đổi liên tục. Ở điểm gần nhất (cận địa), Mặt Trăng cách Trái Đất khoảng 363.000 km, còn ở điểm xa nhất (viễn địa), khoảng cách là 405.000 km. Mỗi tháng, Mặt Trăng đi qua hai điểm này với chênh lệch khoảng 42.000 km.
Khi Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời thẳng hàng, nếu trăng tròn rơi đúng vào thời điểm Mặt Trăng ở gần điểm cận địa, hiện tượng “siêu trăng” sẽ xảy ra.
Tuy nhiên, độ sáng lại là điều khiến siêu trăng thực sự nổi bật. Do ánh sáng tỷ lệ nghịch với bình phương khoảng cách, nên sau khi tính toán, siêu trăng sáng hơn trăng nhỏ khoảng 30%. Vào đêm có siêu trăng, nếu bạn ở nơi ít ô nhiễm ánh sáng, cảnh vật sẽ rõ ràng, thậm chí có thể khiến mắt bạn thấy “chói sáng” như được phủ ánh bạc.
Mỗi năm thường có 3 đến 4 lần trăng tròn được xếp vào nhóm “siêu trăng”, do chu kỳ trăng tròn (29,53 ngày) và chu kỳ cận điểm Mặt Trăng (27,55 ngày) không trùng khớp hoàn toàn. Dù vậy, chỉ có một lần trong năm là siêu trăng “đỉnh điểm”, khi Mặt Trăng ở vị trí gần Trái Đất nhất. Chẳng hạn, trăng tròn ngày 5 tháng 11 năm 2025 được dự báo là một trong những lần Mặt Trăng tiến gần Trái Đất nhất trong thế kỷ 21, sáng và rõ ràng hơn hẳn những lần khác.
Để hiểu rõ, trước tiên cần biết rằng quỹ đạo của Mặt Trăng quanh Trái Đất không phải hình tròn hoàn hảo mà là hình elip. Nghĩa là khoảng cách giữa hai thiên thể này thay đổi liên tục. Ở điểm gần nhất (cận địa), Mặt Trăng cách Trái Đất khoảng 363.000 km, còn ở điểm xa nhất (viễn địa), khoảng cách là 405.000 km. Mỗi tháng, Mặt Trăng đi qua hai điểm này với chênh lệch khoảng 42.000 km.
Khi Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời thẳng hàng, nếu trăng tròn rơi đúng vào thời điểm Mặt Trăng ở gần điểm cận địa, hiện tượng “siêu trăng” sẽ xảy ra.
Siêu trăng lớn và sáng hơn bao nhiêu?
Thực tế, “siêu trăng” không khác biệt quá lớn như nhiều người tưởng tượng. So với “trăng nhỏ” tức trăng tròn xuất hiện ở điểm xa nhất, đường kính biểu kiến của siêu trăng chỉ lớn hơn khoảng 14%. Nếu chụp ảnh cả hai vào hai đêm khác nhau và đặt cạnh nhau, sự khác biệt này dễ nhận ra. Nhưng nếu chỉ nhìn bằng mắt thường, sự chênh lệch 14% gần như không thể phân biệt rõ, nhất là khi hai lần trăng cách nhau vài tháng.
Tuy nhiên, độ sáng lại là điều khiến siêu trăng thực sự nổi bật. Do ánh sáng tỷ lệ nghịch với bình phương khoảng cách, nên sau khi tính toán, siêu trăng sáng hơn trăng nhỏ khoảng 30%. Vào đêm có siêu trăng, nếu bạn ở nơi ít ô nhiễm ánh sáng, cảnh vật sẽ rõ ràng, thậm chí có thể khiến mắt bạn thấy “chói sáng” như được phủ ánh bạc.
Mỗi năm thường có 3 đến 4 lần trăng tròn được xếp vào nhóm “siêu trăng”, do chu kỳ trăng tròn (29,53 ngày) và chu kỳ cận điểm Mặt Trăng (27,55 ngày) không trùng khớp hoàn toàn. Dù vậy, chỉ có một lần trong năm là siêu trăng “đỉnh điểm”, khi Mặt Trăng ở vị trí gần Trái Đất nhất. Chẳng hạn, trăng tròn ngày 5 tháng 11 năm 2025 được dự báo là một trong những lần Mặt Trăng tiến gần Trái Đất nhất trong thế kỷ 21, sáng và rõ ràng hơn hẳn những lần khác.
