Vũ Nguyễn
Writer
Trong vài tuần qua, Trung Quốc đang trải qua một cuộc “đại địa chấn” trong ngành công nghiệp sạc dự phòng khi hơn 1,2 triệu sản phẩm bị thu hồi. Nguyên nhân không chỉ nằm ở lỗi kỹ thuật mà còn phản ánh sâu sắc những vấn đề mang tính hệ thống trong toàn chuỗi cung ứng và giám sát chất lượng sản phẩm.
Từ cháy nổ đến niềm tin bị lung lay
Khởi đầu từ những thông tin cho rằng sạc dự phòng ROMOSS phát nổ tại nhiều trường đại học ở Bắc Kinh, các trường lần lượt ban hành lệnh cấm sử dụng một số mẫu pin 20.000mAh. Nhiều bài kiểm tra nội bộ cho thấy mức độ dễ cháy của những viên pin này vượt ngưỡng trung bình ngành tới 300%. Cuối cùng, ROMOSS chính thức thông báo thu hồi gần 500.000 sản phẩm.
Chỉ vài ngày sau, thương hiệu toàn cầu Anker Innovations cũng công bố thu hồi 710.000 sản phẩm vì phát hiện các lô pin có nguy cơ mất an toàn, do nguyên liệu đầu vào bị thay đổi trái phép. Hai sự kiện liên tiếp đã khiến người tiêu dùng Trung Quốc hoang mang và đặt câu hỏi về độ an toàn của các thiết bị sạc mà họ sử dụng hằng ngày.
Cốt lõi của sự cố là pin, cụ thể là cell pin lithium-ion, thành phần chính quyết định độ bền và mức độ an toàn của một bộ sạc dự phòng. Trong hệ thống chuỗi cung ứng, việc sản xuất cell pin thường được gia công cho các nhà cung cấp bên ngoài. Và khi những nhà cung cấp này, như nghi vấn đang nhắm đến Amprius,thay đổi nguyên liệu thô hoặc đơn giản hóa quy trình sản xuất mà không thông báo, toàn bộ thiết bị sử dụng pin đó có thể trở thành “quả bom hẹn giờ”.
Một lỗi điển hình là màng cách điện giữa các điện cực không đạt chuẩn. Nếu lớp này quá mỏng, dễ vỡ, thì chỉ một va đập nhỏ cũng có thể gây đoản mạch, sinh nhiệt, và cuối cùng dẫn tới cháy nổ.
Áp lực giá rẻ - một con dao hai lưỡi
Một thực tế khác khiến sự cố lan rộng là cuộc đua cắt giảm chi phí trong ngành. Trung Quốc là thị trường sản xuất và tiêu thụ sạc dự phòng lớn nhất thế giới, trị giá hơn 1 tỷ USD vào năm 2024. Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, nhiều thương hiệu, kể cả lớn như ROMOSS hay Anker tung ra các sản phẩm “mức cơ bản” giá rẻ, thậm chí chỉ từ 50-100 tệ (tương đương khoảng 170.000 - 350.000 VNĐ). Nhưng để giữ giá thấp như vậy, phần lớn chi phí bị cắt giảm là ở cell pin, nơi đáng ra cần được đầu tư nhiều nhất về độ an toàn.
Sự cố thu hồi không đơn thuần là sự cố kỹ thuật. Nó cho thấy sự bất cập trong hệ thống giám sát và chứng nhận an toàn sản phẩm. Hệ thống chứng nhận 3C bắt buộc ở Trung Quốc đang được siết chặt. Cơ quan quản lý yêu cầu từ tháng 8/2024, tất cả pin dự phòng không có dấu chứng nhận 3C sẽ không được sản xuất hoặc lưu hành. Nhưng trước đó, một loạt chứng chỉ của các hãng nổi tiếng như Xiaomi, Baseus, Anker đã bị đình chỉ.
Thêm vào đó, tỷ lệ sản phẩm không đạt yêu cầu trong các đợt kiểm tra ngẫu nhiên từ 2020–2024 đã tăng chóng mặt, lên tới 44,4% vào cuối năm ngoái. Đó là con số cho thấy ngành sạc dự phòng đang vận hành với một tảng băng chìm khổng lồ dưới bề mặt.
Trước sức ép từ dư luận và cơ quan quản lý, Trung Quốc đang triển khai một loạt biện pháp siết chặt ngành sạc dự phòng. Một tiêu chuẩn quốc gia mới đang được gấp rút xây dựng - “Thông số kỹ thuật an toàn nguồn điện di động” - với loạt quy định về vật liệu, quy trình sản xuất, kiểm thử vượt mức hiện tại.
Các hãng lớn như Anker cũng bắt đầu xây dựng hệ thống giám sát chuỗi cung ứng bằng dữ liệu lớn, đội ngũ an toàn chuyên trách và tăng cường thử nghiệm. Một cuộc cải tổ lớn đang bắt đầu, mà theo các chuyên gia, sẽ loại bỏ những nhà sản xuất nhỏ lẻ chỉ chạy theo giá rẻ mà bỏ qua yếu tố an toàn.
Người dùng có còn nên tin vào pin dự phòng?
Câu trả lời là có - nhưng phải có sự lựa chọn cẩn thận. Việc thu hồi sản phẩm là điều không ai mong muốn, nhưng chính là động lực để toàn ngành cải thiện. Với tiêu chuẩn ngày càng nghiêm ngặt, việc chọn pin dự phòng từ các thương hiệu có chứng nhận rõ ràng, chính sách bảo hành minh bạch, và thông tin sản phẩm đầy đủ sẽ là cách bảo vệ an toàn cho chính người dùng.
Tương lai của pin dự phòng ở Trung Quốc, vì thế, không nằm ở cuộc đua “giá rẻ hơn”, mà ở việc giành lại lòng tin của người tiêu dùng bằng chất lượng thực sự.
Từ cháy nổ đến niềm tin bị lung lay
Khởi đầu từ những thông tin cho rằng sạc dự phòng ROMOSS phát nổ tại nhiều trường đại học ở Bắc Kinh, các trường lần lượt ban hành lệnh cấm sử dụng một số mẫu pin 20.000mAh. Nhiều bài kiểm tra nội bộ cho thấy mức độ dễ cháy của những viên pin này vượt ngưỡng trung bình ngành tới 300%. Cuối cùng, ROMOSS chính thức thông báo thu hồi gần 500.000 sản phẩm.
Chỉ vài ngày sau, thương hiệu toàn cầu Anker Innovations cũng công bố thu hồi 710.000 sản phẩm vì phát hiện các lô pin có nguy cơ mất an toàn, do nguyên liệu đầu vào bị thay đổi trái phép. Hai sự kiện liên tiếp đã khiến người tiêu dùng Trung Quốc hoang mang và đặt câu hỏi về độ an toàn của các thiết bị sạc mà họ sử dụng hằng ngày.
Cốt lõi của sự cố là pin, cụ thể là cell pin lithium-ion, thành phần chính quyết định độ bền và mức độ an toàn của một bộ sạc dự phòng. Trong hệ thống chuỗi cung ứng, việc sản xuất cell pin thường được gia công cho các nhà cung cấp bên ngoài. Và khi những nhà cung cấp này, như nghi vấn đang nhắm đến Amprius,thay đổi nguyên liệu thô hoặc đơn giản hóa quy trình sản xuất mà không thông báo, toàn bộ thiết bị sử dụng pin đó có thể trở thành “quả bom hẹn giờ”.
Một lỗi điển hình là màng cách điện giữa các điện cực không đạt chuẩn. Nếu lớp này quá mỏng, dễ vỡ, thì chỉ một va đập nhỏ cũng có thể gây đoản mạch, sinh nhiệt, và cuối cùng dẫn tới cháy nổ.
Áp lực giá rẻ - một con dao hai lưỡi
Một thực tế khác khiến sự cố lan rộng là cuộc đua cắt giảm chi phí trong ngành. Trung Quốc là thị trường sản xuất và tiêu thụ sạc dự phòng lớn nhất thế giới, trị giá hơn 1 tỷ USD vào năm 2024. Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, nhiều thương hiệu, kể cả lớn như ROMOSS hay Anker tung ra các sản phẩm “mức cơ bản” giá rẻ, thậm chí chỉ từ 50-100 tệ (tương đương khoảng 170.000 - 350.000 VNĐ). Nhưng để giữ giá thấp như vậy, phần lớn chi phí bị cắt giảm là ở cell pin, nơi đáng ra cần được đầu tư nhiều nhất về độ an toàn.
Sự cố thu hồi không đơn thuần là sự cố kỹ thuật. Nó cho thấy sự bất cập trong hệ thống giám sát và chứng nhận an toàn sản phẩm. Hệ thống chứng nhận 3C bắt buộc ở Trung Quốc đang được siết chặt. Cơ quan quản lý yêu cầu từ tháng 8/2024, tất cả pin dự phòng không có dấu chứng nhận 3C sẽ không được sản xuất hoặc lưu hành. Nhưng trước đó, một loạt chứng chỉ của các hãng nổi tiếng như Xiaomi, Baseus, Anker đã bị đình chỉ.
Thêm vào đó, tỷ lệ sản phẩm không đạt yêu cầu trong các đợt kiểm tra ngẫu nhiên từ 2020–2024 đã tăng chóng mặt, lên tới 44,4% vào cuối năm ngoái. Đó là con số cho thấy ngành sạc dự phòng đang vận hành với một tảng băng chìm khổng lồ dưới bề mặt.
Trước sức ép từ dư luận và cơ quan quản lý, Trung Quốc đang triển khai một loạt biện pháp siết chặt ngành sạc dự phòng. Một tiêu chuẩn quốc gia mới đang được gấp rút xây dựng - “Thông số kỹ thuật an toàn nguồn điện di động” - với loạt quy định về vật liệu, quy trình sản xuất, kiểm thử vượt mức hiện tại.
Các hãng lớn như Anker cũng bắt đầu xây dựng hệ thống giám sát chuỗi cung ứng bằng dữ liệu lớn, đội ngũ an toàn chuyên trách và tăng cường thử nghiệm. Một cuộc cải tổ lớn đang bắt đầu, mà theo các chuyên gia, sẽ loại bỏ những nhà sản xuất nhỏ lẻ chỉ chạy theo giá rẻ mà bỏ qua yếu tố an toàn.
Người dùng có còn nên tin vào pin dự phòng?
Câu trả lời là có - nhưng phải có sự lựa chọn cẩn thận. Việc thu hồi sản phẩm là điều không ai mong muốn, nhưng chính là động lực để toàn ngành cải thiện. Với tiêu chuẩn ngày càng nghiêm ngặt, việc chọn pin dự phòng từ các thương hiệu có chứng nhận rõ ràng, chính sách bảo hành minh bạch, và thông tin sản phẩm đầy đủ sẽ là cách bảo vệ an toàn cho chính người dùng.
Tương lai của pin dự phòng ở Trung Quốc, vì thế, không nằm ở cuộc đua “giá rẻ hơn”, mà ở việc giành lại lòng tin của người tiêu dùng bằng chất lượng thực sự.
