Ngược đời Mỹ cho phép đối thủ số một tiếp tục mua dầu của Iran

[Linh Pham]

Ngày 25/6, tại hội nghị thượng đỉnh NATO, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố không ngăn Trung Quốc mua dầu Iran, sau khi đăng bài trên Truth Social ngày 24/6 rằng “Trung Quốc có thể tiếp tục mua dầu Iran”. Theo Reuters, dù Trump nhấn mạnh không từ bỏ cấm vận Iran, ông ám chỉ có thể nới lỏng thực thi để hỗ trợ Iran tái thiết.

Trump nói: “Nếu họ muốn bán dầu, họ sẽ bán. Trung Quốc muốn mua dầu, họ có thể mua từ chúng tôi hoặc người khác”. Ông cho rằng Iran cần tiền để khôi phục đất nước, và ông không muốn cản trở việc này. Bloomberg lưu ý, dù số liệu chính thức cho thấy Trung Quốc không mua dầu Iran từ tháng 6/2022, Mỹ từng trừng phạt các nhà máy lọc dầu và cảng Trung Quốc vì nhập dầu Iran.

Bối cảnh và động cơ​

Tuyên bố của Trump đến ngay sau thỏa thuận ngừng bắn Israel-Iran và khi Mỹ-Trung vừa đạt khung thương mại mới, rút khỏi chiến tranh thuế quan. Điều này được xem là “mồi nhử” để đàm phán với cả Trung Quốc và Iran. Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông, Steven Witkoff, xác nhận đây là tín hiệu hợp tác với Trung Quốc, đồng thời hy vọng gửi thông điệp tới Iran.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng đây chỉ là tín hiệu chính trị, chưa phải thay đổi chính sách cụ thể. Một nguồn tin giấu tên thân cận với Trump nói việc miễn trừ cho Trung Quốc có thể là “cành ô liu” trong đàm phán Mỹ-Trung. Mark Malek từ Seaport Financial nhận định đây chỉ là “lời nói suông”, còn Scott Modell từ Rapidan Energy cho rằng Trump khó bỏ cấm vận trước đàm phán hạt nhân với Iran, vì đây là đòn bẩy quan trọng.

Rào cản và phản ứng​

Reuters chỉ ra rằng việc nới lỏng cấm vận đòi hỏi Bộ Tài chính Mỹ cấp phép, Bộ Ngoại giao miễn trừ và báo cáo Quốc hội – một quá trình phức tạp. Từ khi tái đắc cử, Trump tăng áp lực với Iran, từng đe dọa áp dụng chính sách “áp lực tối đa” để đưa xuất khẩu dầu Iran về 0, buộc nước này từ bỏ chương trình hạt nhân và hỗ trợ lực lượng vũ trang Trung Đông.

Tuyên bố bất ngờ của Trump khiến các quan chức Bộ Tài chính và Bộ Ngoại giao Mỹ bất ngờ. Một nguồn tin cho biết họ chưa rõ cách hiểu, và Bộ Tài chính sẽ tiếp tục thực thi cấm vận nghiêm ngặt cho đến khi có thay đổi chính thức. Nhà Trắng “chữa cháy”, nói rằng Trump chỉ ám chỉ Iran không phong tỏa eo biển Hormuz vì lợi ích của Trung Quốc – khách hàng lớn nhất của dầu Iran.

Các nhà giao dịch dầu châu Á và nhà phân tích cho rằng tuyên bố của Trump không tác động ngay đến nhập khẩu dầu của Trung Quốc. Tại họp báo ngày 25/6, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Guo Jiakun, khẳng định Trung Quốc sẽ đảm bảo năng lượng dựa trên lợi ích quốc gia.