Ngựa đã đóng góp bao nhiêu cho nhân loại? Tại sao phải điều chế huyết thanh kháng nọc từ ngựa?

[ThanhDat]

Hãy tưởng tượng ai đó đang đi dọc con đường làng thì bất ngờ một con rắn độc lao ra cắn vào chân. Cơn đau lan khắp cơ thể, tim đập dồn dập, tầm nhìn mờ dần và mọi thứ trở nên mong manh. Nhưng đúng lúc tính mạng chỉ còn tính bằng phút, một lượng huyết thanh trong suốt được tiêm vào tĩnh mạch và người đó may mắn sống sót. Ít ai biết rằng chất lỏng cứu mạng ấy lại đến từ một loài động vật quen thuộc: ngựa.

Trong suốt hàng nghìn năm đồng hành cùng con người, ngựa không chỉ kéo xe, cày ruộng hay xuất hiện trên chiến trường. Chúng còn trở thành những người bảo vệ thầm lặng trong y học hiện đại. Từ những câu chuyện cổ đại đến ngày nay, ngựa luôn gắn với sự bền bỉ và cống hiến. Và hành trình của chúng trong ngành y học lại càng đáng kinh ngạc hơn.

Hành trình gắn bó lâu dài giữa ngựa và con người​

Mối liên hệ giữa con người và ngựa bắt đầu hơn sáu nghìn năm trước. Các bằng chứng khảo cổ cho thấy khoảng năm 4000 trước Công nguyên, cư dân du mục ở Trung Á đã thuần hóa những con ngựa đầu tiên. Từ đó, ngựa trở thành nền tảng giúp nhiều nền văn minh hình thành và mở rộng. Ai Cập cổ đại có đội quân chiến mã hùng mạnh, châu Âu trung cổ có các hiệp sĩ cưỡi ngựa bảo vệ lâu đài và người tiên phong ở Mỹ sử dụng ngựa để khai hoang đất đai. Chúng mở đường cho nông nghiệp phát triển nhờ khả năng kéo cày nặng, giúp tăng năng suất và nuôi sống nhiều cộng đồng.

Đến thế kỷ 19, 90 phần trăm giao thông đường bộ toàn cầu vẫn dựa vào ngựa. Chúng làm việc không ngừng nghỉ, phục vụ cả trong những giai đoạn đen tối nhất như Thế chiến thứ nhất. Hơn tám triệu con ngựa tham gia vận chuyển, kéo pháo và hỗ trợ hậu cần. Riêng năm 1914, hàng trăm nghìn con đã ngã xuống. Nhờ những đóng góp đó, ngựa trở thành biểu tượng của sự trung thành và lòng dũng cảm. Nhưng còn một vai trò khác ít được nhắc đến hơn: trở thành nền tảng sản xuất thuốc giải độc.

Vì sao ngựa được chọn để sản xuất thuốc giải độc rắn​

Cuối thế kỷ 19, nhà khoa học người Pháp Albert Calmet chứng kiến nhiều trường hợp tử vong vì nọc rắn. Ông đặt ra câu hỏi: nếu tiêm một lượng nhỏ nọc độc vào động vật để kích thích hệ miễn dịch tạo kháng thể, rồi chiết xuất kháng thể đó làm thuốc giải độc cho con người thì sao. Ngựa được chọn vì kích thước lớn, sức khỏe tốt và khả năng chịu được độc tố cao hơn nhiều loài khác.

Khi ngựa được tiêm liều nọc rắn không gây tử vong, hệ miễn dịch của chúng phản ứng mạnh mẽ và tạo ra lượng lớn kháng thể. Sau vài tuần, các nhà khoa học tách huyết tương, tinh chế và thu được thuốc giải độc nồng độ cao. Một con ngựa có thể cung cấp lượng thuốc giải đủ để cứu hàng trăm người. Tổ chức Y tế Thế giới xác nhận rằng 80 phần trăm thuốc giải độc hiện nay được sản xuất từ ngựa.

Dù bò hay cừu cũng đủ lớn, lượng kháng thể chúng tạo ra không ổn định bằng ngựa. Còn thỏ hoặc chuột quá nhỏ để sản xuất đủ huyết thanh. Ngựa sở hữu phản ứng miễn dịch mạnh, kháng thể đa dạng và ít gặp phản ứng phụ khi sản xuất huyết thanh quy mô lớn.

Một nghiên cứu của viện huyết thanh ở Ấn Độ cho thấy chỉ một con ngựa được chăm sóc tốt có thể cứu sống hàng nghìn người mỗi năm. Tất nhiên quá trình này đòi hỏi quy trình nhân đạo nghiêm ngặt. Các tổ chức quốc tế đã đặt ra nhiều tiêu chuẩn để đảm bảo sức khỏe của ngựa trong suốt quá trình hiến máu. Nhờ thuốc giải độc từ ngựa, tỷ lệ tử vong do rắn cắn từ đầu thế kỷ 20 đã giảm từ 30 phần trăm xuống dưới 5 phần trăm.

Vai trò của ngựa trong xã hội hiện đại và thông điệp cần nhớ​

Ngựa không chỉ đóng góp cho y học mà còn xuất hiện trong trị liệu, thể thao và sinh thái. Liệu pháp cưỡi ngựa giúp trẻ tự kỷ cải thiện khả năng tương tác, các môn thể thao cưỡi ngựa giữ gìn văn hóa truyền thống và ở nhiều vùng xa xôi, ngựa vẫn là nguồn lao động chính.

Câu chuyện về thuốc giải độc nhắc chúng ta rằng hành trình của ngựa không chỉ là đồng hành cùng con người mà còn là sự hy sinh thầm lặng. Chúng đã đi từ đồng cỏ đến phòng thí nghiệm, từ chiến trường đến bệnh viện. Lần tới khi bạn thấy một con ngựa đang nhẩn nha gặm cỏ, hãy nhớ rằng nó có thể đang góp phần nuôi dưỡng một tia hy vọng cứu sống ai đó.

Nguồn: Sohu