From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Một tin tức chấn động vừa làm rung chuyển ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu: chính quyền Tổng thống Trump đã quyết định siết chặt đáng kể các quy tắc cung cấp thiết bị sản xuất bán dẫn liên quan Mỹ cho nhà máy tại Trung Quốc, nhắm vào ba gã khổng lồ: Samsung Electronics, SK Hynix và Intel.
Trước đây, các công ty này được hưởng một cơ chế đặc biệt gọi là "giấy phép toàn diện" (comprehensive permit), một đặc quyền giống như "giấy thông hành vàng". Đây là một sự công nhận từ chính phủ Mỹ, ngầm hiểu rằng: "Công ty của các bạn đáng tin cậy, vì vậy khi đưa thiết bị vào các nhà máy ở Trung Quốc, các bạn không cần phải xin phép chi li cho từng trường hợp."
Tuy nhiên, theo thông báo được Cục Công nghiệp và An ninh (BIS) của Bộ Thương mại Mỹ công bố trên Công báo Liên bang vào ngày 29 tháng 8, "giấy phép toàn diện" này sẽ bị bãi bỏ. Quyết định này sẽ có hiệu lực sau 120 ngày kể từ ngày công bố, đồng nghĩa với việc thời gian còn lại không nhiều.
Nguồn gốc của vấn đề này bắt nguồn từ chiến lược bán dẫn chống Trung Quốc của Mỹ từ tháng 10 năm 2022 dưới thời chính quyền Biden. Khi đó, Mỹ đã cấm các công ty của mình xuất khẩu thiết bị sản xuất hiệu suất cao cho các nhà sản xuất bán dẫn Trung Quốc để ngăn chặn nước này tiếp cận công nghệ tiên tiến cho mục đích quân sự. Tuy nhiên, đã có một sự cân nhắc nhất định đối với các tập đoàn toàn cầu như Samsung, SK Hynix và Intel, những công ty đã vận hành các nhà máy khổng lồ tại Trung Quốc. Cơ chế "Người dùng cuối đã được xác thực" (Validated End User - VEU), tức "giấy phép toàn diện" nói trên, chính là sự cân nhắc đó, nhằm tránh làm tê liệt chuỗi cung ứng toàn cầu một cách đột ngột.
Thế nhưng, biện pháp mới của chính quyền Trump đã đảo ngược hoàn toàn "sự cân nhắc" này. Việc loại bỏ 3 công ty này khỏi danh sách VEU mang một thông điệp cực kỳ cứng rắn: "Sẽ không còn đối xử đặc biệt nào nữa. Từ nay, giống như bao công ty khác, mỗi lần xuất khẩu một thiết bị, các bạn phải xin phép chúng tôi." BIS ước tính biện pháp này sẽ tạo ra thêm 1,000 đơn xin cấp phép xuất khẩu mỗi năm. Đây không chỉ đơn thuần là vấn đề thủ tục phức tạp. Mỗi đơn xin sẽ bị xem xét một cách nghiêm ngặt, thời gian để được phê duyệt trở nên khó lường. Trong trường hợp xấu nhất, giấy phép hoàn toàn có thể không được cấp. Điều này làm lung lay tận gốc kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp.
Một chuyên gia về chuỗi cung ứng đã nhận định về biện pháp này: "Đây là một đòn quyết định gây ra sự phân mảnh của chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Điều đáng sợ nhất đối với một doanh nghiệp là 'không thể lập kế hoạch'. Việc chuyển sang chế độ cấp phép theo từng trường hợp có nghĩa là toàn bộ nền tảng của kế hoạch sẽ sụp đổ. Đây là một cơn ác mộng."
Từ góc độ của những người làm trong ngành mua sắm và cung ứng, trước đây họ có một "đường ống" cung ứng dày dặn và ổn định mang tên VEU. Giờ đây, đường ống đó đã bị cắt đứt, họ phải dựa vào một con đường "nhỏ giọt" và bấp bênh, không biết liệu giấy phép có được cấp hay không. Thật khó để có thể lập kế hoạch sản xuất và đầu tư dài hạn trong một môi trường như vậy. Có lẽ lúc này, các trưởng phòng mua sắm của các công ty đang phải ngửa mặt lên trời mà than: "Lại sắp bắt đầu những ngày tháng vật lộn với núi hồ sơ xin phép gửi chính phủ Mỹ..."
Trong bối cảnh này, công ty bán dẫn Hàn Quốc chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Samsung Electronics có một cơ sở sản xuất bộ nhớ flash NAND thuộc hàng lớn nhất thế giới tại Tây An và một nhà máy đóng gói bán dẫn tại Tô Châu. SK Hynix thậm chí còn có tới ba cơ sở sản xuất tại Trung Quốc: nhà máy DRAM ở Vô Tích, nhà máy đóng gói ở Trùng Khánh, nhà máy NAND ở Đại Liên (mua lại từ Intel).
Những nhà máy này là một phần trái tim trong chiến lược toàn cầu của họ. Biện pháp mới của Mỹ sẽ khiến việc đưa các thiết bị sản xuất mới nhất vào các nhà máy này trở nên cực kỳ khó khăn. Điều này có nghĩa là trình độ công nghệ của các nhà máy này có nguy cơ trở nên lỗi thời. Trong vài năm tới, chúng có thể trở thành những "cái hộp rỗng", không thể sản xuất ra các loại bán dẫn tiên tiến nhất, khiến các khoản đầu tư khổng lồ có nguy cơ đổ sông đổ bể. Mặc dù Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc đã tuyên bố sẽ "trao đổi chặt chẽ với Bộ Thương mại Mỹ để giảm thiểu tác động đến doanh nghiệp" nhưng khó có thể lạc quan.
Ngành công nghiệp bán dẫn vốn đã hưởng lợi tối đa từ toàn cầu hóa, giờ đây đang bị lung lay tận gốc rễ bởi những con sóng dữ dội mang tên địa chính trị. Tin tức này một lần nữa cho thấy sự thay đổi to lớn của thời đại mà chúng ta đang phải đối mặt.
Trước đây, các công ty này được hưởng một cơ chế đặc biệt gọi là "giấy phép toàn diện" (comprehensive permit), một đặc quyền giống như "giấy thông hành vàng". Đây là một sự công nhận từ chính phủ Mỹ, ngầm hiểu rằng: "Công ty của các bạn đáng tin cậy, vì vậy khi đưa thiết bị vào các nhà máy ở Trung Quốc, các bạn không cần phải xin phép chi li cho từng trường hợp."
Tuy nhiên, theo thông báo được Cục Công nghiệp và An ninh (BIS) của Bộ Thương mại Mỹ công bố trên Công báo Liên bang vào ngày 29 tháng 8, "giấy phép toàn diện" này sẽ bị bãi bỏ. Quyết định này sẽ có hiệu lực sau 120 ngày kể từ ngày công bố, đồng nghĩa với việc thời gian còn lại không nhiều.
Nguồn gốc của vấn đề này bắt nguồn từ chiến lược bán dẫn chống Trung Quốc của Mỹ từ tháng 10 năm 2022 dưới thời chính quyền Biden. Khi đó, Mỹ đã cấm các công ty của mình xuất khẩu thiết bị sản xuất hiệu suất cao cho các nhà sản xuất bán dẫn Trung Quốc để ngăn chặn nước này tiếp cận công nghệ tiên tiến cho mục đích quân sự. Tuy nhiên, đã có một sự cân nhắc nhất định đối với các tập đoàn toàn cầu như Samsung, SK Hynix và Intel, những công ty đã vận hành các nhà máy khổng lồ tại Trung Quốc. Cơ chế "Người dùng cuối đã được xác thực" (Validated End User - VEU), tức "giấy phép toàn diện" nói trên, chính là sự cân nhắc đó, nhằm tránh làm tê liệt chuỗi cung ứng toàn cầu một cách đột ngột.
Thế nhưng, biện pháp mới của chính quyền Trump đã đảo ngược hoàn toàn "sự cân nhắc" này. Việc loại bỏ 3 công ty này khỏi danh sách VEU mang một thông điệp cực kỳ cứng rắn: "Sẽ không còn đối xử đặc biệt nào nữa. Từ nay, giống như bao công ty khác, mỗi lần xuất khẩu một thiết bị, các bạn phải xin phép chúng tôi." BIS ước tính biện pháp này sẽ tạo ra thêm 1,000 đơn xin cấp phép xuất khẩu mỗi năm. Đây không chỉ đơn thuần là vấn đề thủ tục phức tạp. Mỗi đơn xin sẽ bị xem xét một cách nghiêm ngặt, thời gian để được phê duyệt trở nên khó lường. Trong trường hợp xấu nhất, giấy phép hoàn toàn có thể không được cấp. Điều này làm lung lay tận gốc kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp.
Một chuyên gia về chuỗi cung ứng đã nhận định về biện pháp này: "Đây là một đòn quyết định gây ra sự phân mảnh của chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Điều đáng sợ nhất đối với một doanh nghiệp là 'không thể lập kế hoạch'. Việc chuyển sang chế độ cấp phép theo từng trường hợp có nghĩa là toàn bộ nền tảng của kế hoạch sẽ sụp đổ. Đây là một cơn ác mộng."
Từ góc độ của những người làm trong ngành mua sắm và cung ứng, trước đây họ có một "đường ống" cung ứng dày dặn và ổn định mang tên VEU. Giờ đây, đường ống đó đã bị cắt đứt, họ phải dựa vào một con đường "nhỏ giọt" và bấp bênh, không biết liệu giấy phép có được cấp hay không. Thật khó để có thể lập kế hoạch sản xuất và đầu tư dài hạn trong một môi trường như vậy. Có lẽ lúc này, các trưởng phòng mua sắm của các công ty đang phải ngửa mặt lên trời mà than: "Lại sắp bắt đầu những ngày tháng vật lộn với núi hồ sơ xin phép gửi chính phủ Mỹ..."
Trong bối cảnh này, công ty bán dẫn Hàn Quốc chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Samsung Electronics có một cơ sở sản xuất bộ nhớ flash NAND thuộc hàng lớn nhất thế giới tại Tây An và một nhà máy đóng gói bán dẫn tại Tô Châu. SK Hynix thậm chí còn có tới ba cơ sở sản xuất tại Trung Quốc: nhà máy DRAM ở Vô Tích, nhà máy đóng gói ở Trùng Khánh, nhà máy NAND ở Đại Liên (mua lại từ Intel).
Những nhà máy này là một phần trái tim trong chiến lược toàn cầu của họ. Biện pháp mới của Mỹ sẽ khiến việc đưa các thiết bị sản xuất mới nhất vào các nhà máy này trở nên cực kỳ khó khăn. Điều này có nghĩa là trình độ công nghệ của các nhà máy này có nguy cơ trở nên lỗi thời. Trong vài năm tới, chúng có thể trở thành những "cái hộp rỗng", không thể sản xuất ra các loại bán dẫn tiên tiến nhất, khiến các khoản đầu tư khổng lồ có nguy cơ đổ sông đổ bể. Mặc dù Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc đã tuyên bố sẽ "trao đổi chặt chẽ với Bộ Thương mại Mỹ để giảm thiểu tác động đến doanh nghiệp" nhưng khó có thể lạc quan.
Ngành công nghiệp bán dẫn vốn đã hưởng lợi tối đa từ toàn cầu hóa, giờ đây đang bị lung lay tận gốc rễ bởi những con sóng dữ dội mang tên địa chính trị. Tin tức này một lần nữa cho thấy sự thay đổi to lớn của thời đại mà chúng ta đang phải đối mặt.
