Dũng Đỗ
Writer
Trước mối đe dọa ngày càng tăng từ các nội dung deepfake (sản phẩm giả mạo bằng Trí tuệ Nhân tạo - AI) tinh vi, từ các vụ việc gây chấn động như ảnh khiêu *** giả mạo Taylor Swift đến các cuộc gọi video lừa đảo chính trị gia, Đan Mạch đang xem xét một bước đi pháp lý tiên phong: hình sự hóa hành vi phát tán nội dung deepfake mà không có sự đồng ý của người bị mô tả. Nếu được thông qua, đạo luật này có thể đưa quốc gia Bắc Âu này trở thành nước đầu tiên trên thế giới áp dụng lệnh cấm trực diện và rộng rãi đối với việc lan truyền loại nội dung giả mạo nguy hiểm này, thay vì chỉ dừng lại ở các biện pháp yêu cầu dán nhãn hay truy xuất nguồn gốc.
Bảo vệ danh tính số và nền dân chủ
Bộ trưởng Văn hóa Đan Mạch, ông Jakob Engel-Schmidt, tuyên bố động cơ chính của dự luật là bảo vệ nền dân chủ và sự liêm chính của không gian thông tin công cộng. Ông nhấn mạnh rằng luật pháp hiện hành, chủ yếu dựa trên bản quyền, không đủ sức đối phó với một thế giới nơi AI có thể sao chép giọng nói, khuôn mặt và hành vi của bất kỳ ai với độ chính xác đáng sợ. Vụ việc Ngoại trưởng Đan Mạch Lars Løkke Rasmussen bị lừa bởi một cuộc gọi video deepfake giả mạo Chủ tịch Liên minh châu Phi vào năm ngoái là một hồi chuông cảnh tỉnh rõ ràng.
Dự luật mới nhằm mục đích trao cho công dân quyền sở hữu đối với hình ảnh kỹ thuật số của chính họ (giọng nói, khuôn mặt, cơ thể) như một phần không thể xâm phạm của danh tính. Theo đó, bất kỳ ai phát tán deepfake mà không có sự đồng ý sẽ phải gỡ bỏ nội dung. Quan trọng hơn, các nền tảng lớn như Facebook, X, Instagram, TikTok sẽ có nghĩa vụ pháp lý phải xóa nội dung deepfake bị gắn cờ khi có yêu cầu chính thức. Tuy nhiên, luật vẫn cố gắng cân bằng với quyền tự do ngôn luận, cho phép các nội dung châm biếm, nhại lại nếu được dán nhãn rõ ràng là do AI tạo ra.
Đi trước thế giới, nhưng đối mặt thách thức lớn
Cách tiếp cận của Đan Mạch được đánh giá là mạnh mẽ và trực diện hơn so với các biện pháp hiện có ở nhiều nơi. Liên minh châu Âu (EU) với Đạo luật AI chủ yếu yêu cầu dán nhãn "AI tạo ra". Trung Quốc yêu cầu dán nhãn và truy xuất nguồn gốc. Mỹ mới thông qua Đạo luật DEFIANCE tập trung vào việc yêu cầu gỡ bỏ nội dung khiêu *** deepfake trái phép. Hàn Quốc có luật rất nghiêm khắc nhưng cũng chủ yếu nhắm vào deepfake khiêu ***. Đề xuất của Đan Mạch có phạm vi rộng hơn và tập trung vào hành vi phát tán nói chung, thiết lập quyền "chủ quyền" đối với hình ảnh số cá nhân.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với đạo luật này, cũng như mọi nỗ lực chống deepfake khác, nằm ở khả năng thực thi và phát hiện.
Công nghệ tạo deepfake, đặc biệt là các mô hình Mạng đối nghịch tạo sinh (GAN), đang ngày càng tinh vi, liên tục tự cải thiện khả năng "đánh lừa" cả con người lẫn các công cụ phát hiện AI. Chuyên gia AI Morten Mørup (Đại học Kỹ thuật Đan Mạch) cảnh báo rằng về lâu dài, việc phân biệt thật-giả có thể trở nên bất khả thi. Ngay cả khi một deepfake bị phát hiện, nó có thể đã lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội trước khi bị gỡ bỏ. Đây là một cuộc chạy đua công nghệ không cân sức.
Dù còn nhiều tranh cãi và thách thức về tính khả thi, đề xuất luật của Đan Mạch thể hiện một nỗ lực đáng ghi nhận nhằm thiết lập một khung pháp lý mạnh mẽ hơn để bảo vệ cá nhân và xã hội trước những tác động tiêu cực ngày càng tăng của công nghệ deepfake trong kỷ nguyên AI.
Bảo vệ danh tính số và nền dân chủ
Bộ trưởng Văn hóa Đan Mạch, ông Jakob Engel-Schmidt, tuyên bố động cơ chính của dự luật là bảo vệ nền dân chủ và sự liêm chính của không gian thông tin công cộng. Ông nhấn mạnh rằng luật pháp hiện hành, chủ yếu dựa trên bản quyền, không đủ sức đối phó với một thế giới nơi AI có thể sao chép giọng nói, khuôn mặt và hành vi của bất kỳ ai với độ chính xác đáng sợ. Vụ việc Ngoại trưởng Đan Mạch Lars Løkke Rasmussen bị lừa bởi một cuộc gọi video deepfake giả mạo Chủ tịch Liên minh châu Phi vào năm ngoái là một hồi chuông cảnh tỉnh rõ ràng.
Dự luật mới nhằm mục đích trao cho công dân quyền sở hữu đối với hình ảnh kỹ thuật số của chính họ (giọng nói, khuôn mặt, cơ thể) như một phần không thể xâm phạm của danh tính. Theo đó, bất kỳ ai phát tán deepfake mà không có sự đồng ý sẽ phải gỡ bỏ nội dung. Quan trọng hơn, các nền tảng lớn như Facebook, X, Instagram, TikTok sẽ có nghĩa vụ pháp lý phải xóa nội dung deepfake bị gắn cờ khi có yêu cầu chính thức. Tuy nhiên, luật vẫn cố gắng cân bằng với quyền tự do ngôn luận, cho phép các nội dung châm biếm, nhại lại nếu được dán nhãn rõ ràng là do AI tạo ra.
Đi trước thế giới, nhưng đối mặt thách thức lớn
Cách tiếp cận của Đan Mạch được đánh giá là mạnh mẽ và trực diện hơn so với các biện pháp hiện có ở nhiều nơi. Liên minh châu Âu (EU) với Đạo luật AI chủ yếu yêu cầu dán nhãn "AI tạo ra". Trung Quốc yêu cầu dán nhãn và truy xuất nguồn gốc. Mỹ mới thông qua Đạo luật DEFIANCE tập trung vào việc yêu cầu gỡ bỏ nội dung khiêu *** deepfake trái phép. Hàn Quốc có luật rất nghiêm khắc nhưng cũng chủ yếu nhắm vào deepfake khiêu ***. Đề xuất của Đan Mạch có phạm vi rộng hơn và tập trung vào hành vi phát tán nói chung, thiết lập quyền "chủ quyền" đối với hình ảnh số cá nhân.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với đạo luật này, cũng như mọi nỗ lực chống deepfake khác, nằm ở khả năng thực thi và phát hiện.
Công nghệ tạo deepfake, đặc biệt là các mô hình Mạng đối nghịch tạo sinh (GAN), đang ngày càng tinh vi, liên tục tự cải thiện khả năng "đánh lừa" cả con người lẫn các công cụ phát hiện AI. Chuyên gia AI Morten Mørup (Đại học Kỹ thuật Đan Mạch) cảnh báo rằng về lâu dài, việc phân biệt thật-giả có thể trở nên bất khả thi. Ngay cả khi một deepfake bị phát hiện, nó có thể đã lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội trước khi bị gỡ bỏ. Đây là một cuộc chạy đua công nghệ không cân sức.
Dù còn nhiều tranh cãi và thách thức về tính khả thi, đề xuất luật của Đan Mạch thể hiện một nỗ lực đáng ghi nhận nhằm thiết lập một khung pháp lý mạnh mẽ hơn để bảo vệ cá nhân và xã hội trước những tác động tiêu cực ngày càng tăng của công nghệ deepfake trong kỷ nguyên AI.
