Dũng Đỗ
Writer
Thị trường linh kiện máy tính toàn cầu đang trải qua một cơn địa chấn chưa từng có khi kỷ nguyên của RAM và SSD giá rẻ được xác nhận đã chính thức khép lại. Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự thay đổi cấu trúc thị trường này xuất phát từ một thỏa thuận thương mại khổng lồ được ký kết vào đầu tháng 10/2025 giữa OpenAI và hai nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất thế giới là Samsung và SK Hynix.
Thỏa thuận tỷ đô và tham vọng kiểm soát nguồn cung
Theo các báo cáo tài chính và dữ liệu ngành, OpenAI đã đạt được thỏa thuận để đảm bảo nguồn cung lên tới 900.000 tấm wafer DRAM mỗi tháng. Để đặt con số này vào bối cảnh thực tế, tổng công suất sản xuất DRAM toàn cầu dự kiến trong năm 2025 chỉ đạt khoảng 2,25 triệu wafer mỗi tháng. Như vậy, chỉ riêng thỏa thuận này đã khiến OpenAI nắm giữ quyền kiểm soát tới 40% tổng sản lượng toàn cầu. Hợp đồng này có giá trị ước tính hàng chục tỷ USD và kéo dài đến tận năm 2029, biến bộ nhớ trở thành một loại hàng hóa khan hiếm vĩnh viễn, tương tự như tình trạng của GPU trong những năm gần đây.
Động thái thu mua khổng lồ này là một phần quan trọng trong sáng kiến Stargate – siêu dự án trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo được hậu thuẫn bởi liên minh OpenAI, Oracle và SoftBank. Tuy nhiên, điều khiến giới quan sát lo ngại không chỉ nằm ở quy mô mà còn ở phương thức thực hiện của OpenAI. Thay vì đặt mua các chip nhớ hoàn chỉnh hoặc các bộ nhớ HBM đã đóng gói sẵn để sử dụng ngay cho máy chủ, công ty này yêu cầu các đối tác cung cấp "undiced wafers" – tức là các tấm wafer thô chưa qua công đoạn cắt, kiểm tra và đóng gói. Chiến lược này cho thấy mục tiêu của OpenAI không chỉ là triển khai hạ tầng ngay lập tức mà là thiết lập sự kiểm soát dài hạn đối với nguyên liệu thô của Internet.
Chiến lược "bỏ đói" đối thủ và sự vỡ trận của chuỗi cung ứng
Bằng việc thu gom công suất wafer thô, OpenAI đã gián tiếp ngăn chặn các đối thủ cạnh tranh trực tiếp như Google, Anthropic và Meta tiếp cận nguồn cung tương tự. Ngay cả khi các đối thủ này có tài chính, họ cũng không thể mua được nguyên liệu vì năng lực sản xuất đã được đặt trước, và việc chuyển đổi các wafer thô thành bộ nhớ sử dụng được cũng đòi hỏi thời gian tính bằng năm. Trong bối cảnh các máy chủ DDR5 và bộ nhớ HBM đang tiêu thụ tài nguyên sản xuất nhiều hơn cả RAM tiêu dùng, chiến lược này được ví như việc "bỏ đói" đối thủ về tài nguyên cơ bản để mở rộng AI.
Sự việc càng trở nên trầm trọng hơn bởi tính chất bất ngờ của thỏa thuận. Các nguồn tin trong ngành tiết lộ rằng ngay cả Samsung và SK Hynix cũng không nắm được quy mô hoặc thời gian trong thỏa thuận của đối phương cho đến ngày công bố chính thức. Hệ quả là ngay sau khi thông tin được phát đi, toàn ngành công nghệ đã rơi vào trạng thái hoảng loạn khi nhận ra gần một nửa nguồn cung DRAM toàn cầu đã nằm trong tay một đơn vị duy nhất. Một làn sóng thu mua ồ ạt đã diễn ra từ các nhà cung cấp dịch vụ đám mây đến các hãng sản xuất máy tính xách tay, đánh sập hệ thống cung ứng vốn đã không còn dung lượng đệm (buffer). Các kho bãi nhanh chóng trống rỗng, trong khi lịch giao hàng của các nhà bán buôn và bán lẻ bị đẩy lùi đến tận năm 2026.
Người tiêu dùng chịu trận trước cơn bão giá
Tác động của thương vụ này đã phản ánh ngay lập tức lên thị trường tiêu dùng với tốc độ tàn khốc. Giá DRAM đã tăng vọt 40-50% chỉ trong vòng vài tuần sau công bố. Dữ liệu từ PCPartPicker và các đơn vị theo dõi giá linh kiện cho thấy nhiều bộ nhớ DRAM đã tăng giá từ 100% đến 180% trong vòng chưa đầy hai tháng, với biên độ tăng trung bình gần 1% mỗi ngày trong giai đoạn cao điểm. Tình trạng khan hiếm nghiêm trọng đến mức xuất hiện các hành vi thị trường bất thường, như việc các thương hiệu bộ nhớ phải tìm cách mua lại chính sản phẩm của mình từ các nhà bán lẻ để đáp ứng các hợp đồng cung ứng khác.
Hiện tại, nhiều đơn đặt hàng mới được thông báo sẽ không thể thực hiện cho đến cuối năm 2025 hoặc thậm chí sang năm 2026. Các nhà phân tích nhận định rằng, trừ khi có sự đảo chiều đột ngột trong chi tiêu cho trí tuệ nhân tạo, năm 2026 sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một "bình thường mới": thời kỳ mà linh kiện bộ nhớ trở nên đắt đỏ và khan hiếm thường trực. Khi các trung tâm dữ liệu AI đang "nuốt chửng" nguồn cung chip nhớ toàn cầu, người dùng cá nhân đang bị bỏ lại phía sau với rất ít lựa chọn và buộc phải chấp nhận mặt bằng giá cao kỷ lục.
Thỏa thuận tỷ đô và tham vọng kiểm soát nguồn cung
Theo các báo cáo tài chính và dữ liệu ngành, OpenAI đã đạt được thỏa thuận để đảm bảo nguồn cung lên tới 900.000 tấm wafer DRAM mỗi tháng. Để đặt con số này vào bối cảnh thực tế, tổng công suất sản xuất DRAM toàn cầu dự kiến trong năm 2025 chỉ đạt khoảng 2,25 triệu wafer mỗi tháng. Như vậy, chỉ riêng thỏa thuận này đã khiến OpenAI nắm giữ quyền kiểm soát tới 40% tổng sản lượng toàn cầu. Hợp đồng này có giá trị ước tính hàng chục tỷ USD và kéo dài đến tận năm 2029, biến bộ nhớ trở thành một loại hàng hóa khan hiếm vĩnh viễn, tương tự như tình trạng của GPU trong những năm gần đây.
Động thái thu mua khổng lồ này là một phần quan trọng trong sáng kiến Stargate – siêu dự án trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo được hậu thuẫn bởi liên minh OpenAI, Oracle và SoftBank. Tuy nhiên, điều khiến giới quan sát lo ngại không chỉ nằm ở quy mô mà còn ở phương thức thực hiện của OpenAI. Thay vì đặt mua các chip nhớ hoàn chỉnh hoặc các bộ nhớ HBM đã đóng gói sẵn để sử dụng ngay cho máy chủ, công ty này yêu cầu các đối tác cung cấp "undiced wafers" – tức là các tấm wafer thô chưa qua công đoạn cắt, kiểm tra và đóng gói. Chiến lược này cho thấy mục tiêu của OpenAI không chỉ là triển khai hạ tầng ngay lập tức mà là thiết lập sự kiểm soát dài hạn đối với nguyên liệu thô của Internet.
Chiến lược "bỏ đói" đối thủ và sự vỡ trận của chuỗi cung ứng
Bằng việc thu gom công suất wafer thô, OpenAI đã gián tiếp ngăn chặn các đối thủ cạnh tranh trực tiếp như Google, Anthropic và Meta tiếp cận nguồn cung tương tự. Ngay cả khi các đối thủ này có tài chính, họ cũng không thể mua được nguyên liệu vì năng lực sản xuất đã được đặt trước, và việc chuyển đổi các wafer thô thành bộ nhớ sử dụng được cũng đòi hỏi thời gian tính bằng năm. Trong bối cảnh các máy chủ DDR5 và bộ nhớ HBM đang tiêu thụ tài nguyên sản xuất nhiều hơn cả RAM tiêu dùng, chiến lược này được ví như việc "bỏ đói" đối thủ về tài nguyên cơ bản để mở rộng AI.
Sự việc càng trở nên trầm trọng hơn bởi tính chất bất ngờ của thỏa thuận. Các nguồn tin trong ngành tiết lộ rằng ngay cả Samsung và SK Hynix cũng không nắm được quy mô hoặc thời gian trong thỏa thuận của đối phương cho đến ngày công bố chính thức. Hệ quả là ngay sau khi thông tin được phát đi, toàn ngành công nghệ đã rơi vào trạng thái hoảng loạn khi nhận ra gần một nửa nguồn cung DRAM toàn cầu đã nằm trong tay một đơn vị duy nhất. Một làn sóng thu mua ồ ạt đã diễn ra từ các nhà cung cấp dịch vụ đám mây đến các hãng sản xuất máy tính xách tay, đánh sập hệ thống cung ứng vốn đã không còn dung lượng đệm (buffer). Các kho bãi nhanh chóng trống rỗng, trong khi lịch giao hàng của các nhà bán buôn và bán lẻ bị đẩy lùi đến tận năm 2026.
Người tiêu dùng chịu trận trước cơn bão giá
Tác động của thương vụ này đã phản ánh ngay lập tức lên thị trường tiêu dùng với tốc độ tàn khốc. Giá DRAM đã tăng vọt 40-50% chỉ trong vòng vài tuần sau công bố. Dữ liệu từ PCPartPicker và các đơn vị theo dõi giá linh kiện cho thấy nhiều bộ nhớ DRAM đã tăng giá từ 100% đến 180% trong vòng chưa đầy hai tháng, với biên độ tăng trung bình gần 1% mỗi ngày trong giai đoạn cao điểm. Tình trạng khan hiếm nghiêm trọng đến mức xuất hiện các hành vi thị trường bất thường, như việc các thương hiệu bộ nhớ phải tìm cách mua lại chính sản phẩm của mình từ các nhà bán lẻ để đáp ứng các hợp đồng cung ứng khác.
Hiện tại, nhiều đơn đặt hàng mới được thông báo sẽ không thể thực hiện cho đến cuối năm 2025 hoặc thậm chí sang năm 2026. Các nhà phân tích nhận định rằng, trừ khi có sự đảo chiều đột ngột trong chi tiêu cho trí tuệ nhân tạo, năm 2026 sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một "bình thường mới": thời kỳ mà linh kiện bộ nhớ trở nên đắt đỏ và khan hiếm thường trực. Khi các trung tâm dữ liệu AI đang "nuốt chửng" nguồn cung chip nhớ toàn cầu, người dùng cá nhân đang bị bỏ lại phía sau với rất ít lựa chọn và buộc phải chấp nhận mặt bằng giá cao kỷ lục.
