The Storm Riders
Writer
Trong thời đại mà hoạt động ủng hộ thần tượng/nhân vật yêu thích đã trở nên phổ biến, việc tham gia các sự kiện, sưu tầm hàng hóa là những hình thức tốn kém quen thuộc. Tuy nhiên, sự bùng nổ của những dịch vụ đăng ký trả phí (subscription) khiến nhu cầu đối với sản phẩm vật lý như đĩa CD, DVD đang dần suy giảm. Giữa dòng chảy đó, những fan trung niên vốn đã quen với việc sưu tầm sản phẩm đang phải đối mặt với những trăn trở không nhỏ.
Anh A, một nhân viên văn phòng ở Tokyo, là fan của nhiều nhóm nhạc nữ thần tượng từ khi còn là thiếu niên. Thay vì tập trung vào 1 nhóm cụ thể, anh đã sưu tầm đĩa CD của rất nhiều nhóm nhạc nữ. Tuy nhiên gần đây, động lực mua đĩa CD của anh đang ngày càng giảm sút.
"Ban đầu, tôi không mấy hứng thú với các sự kiện ưu đãi đặc biệt đi kèm CD như buổi bắt tay, phong cách ủng hộ của tôi cũng không phải là mua nhiều bản giống hệt nhau của cùng một đĩa CD. Nhưng tôi vẫn sưu tầm CD của những thần tượng mình quan tâm, hoạt động gần giống như một nhà sưu tập. Thế nhưng, gần đây tôi thường tự hỏi 'Mình sẽ phải mua đến bao giờ đây?'..." anh A chia sẻ.
Lý do lớn nhất khiến anh A tiếp tục mua CD là vì "muốn giữ tất cả mọi thứ bên mình." Vậy mà gần đây, anh lại cảm thấy việc sở hữu đĩa CD không còn nhiều giá trị nữa.
"Ngày xưa, bạn bè otaku đến nhà chơi, nhìn vào kệ đĩa CD thần tượng xếp ngay ngắn là cuộc trò chuyện cứ thế tuôn trào. Nhưng gần đây, số lượng otaku sưu tầm CD cũng giảm đi, thậm chí có người còn ngạc nhiên hỏi 'Đến giờ này vẫn còn mua CD à?' Bây giờ có thể nghe nhạc qua các dịch vụ đăng ký, MV cũng có sẵn trên YouTube. Việc mua CD mà không tham gia sự kiện có lẽ ngày càng khó thông cảm. Bản thân tôi cũng nghe nhạc qua dịch vụ đăng ký, nhiều khi mua CD về cũng chẳng mở ra. Chỉ đơn giản vì trước đây mua nên giờ tiếp tục mua, giống như đã đánh mất thời điểm để dừng lại. Thậm chí không còn là mua để sưu tầm nữa mà chỉ theo quán tính."
Quan trọng hơn cả là gánh nặng kinh tế và vấn đề không gian lưu trữ khi mua CD.
"Giá CD cũng tăng lên, ngày xưa đĩa đơn chỉ khoảng 1000 yên, nhưng gần đây có nhiều đĩa giá khoảng 2000 yên. Các phiên bản giới hạn phát hành lần đầu (first-press limited edition) cũng ngày càng đa dạng, nếu muốn sưu tầm đủ thì tốn khá nhiều tiền. Động lực mua CD thì giảm, nhưng tiền chi cho CD lại tăng.
Tôi muốn bảo quản chúng cẩn thận, nhưng số lượng cứ tăng lên mãi nên việc tìm không gian lưu trữ cũng ngày càng khó khăn. Tôi cũng không có đủ điều kiện kinh tế để chuyển đến một căn phòng rộng hơn chỉ vì CD, nên cũng không biết phải làm sao... Có lẽ chỉ cần 'ngừng mua và vứt bỏ những đĩa CD không cần thiết đi là xong', nhưng tôi lại cảm thấy gần 30 năm sưu tầm CD của mình sẽ trở nên vô nghĩa, nên rất khó để quyết định. Thậm chí có những ngày tôi nghĩ, giá như bên công ty quản lý ngừng bán CD thì tốt biết mấy..."
Anh B, một người tự doanh ở Tokyo, đang cố gắng dung hòa một cách khéo léo với nỗi niềm "không thể ngừng mua" của một người có máu sưu tập. Anh B là một người yêu thích truyện tranh từ khi còn nhỏ và đã sưu tầm các tập truyện tranh yêu thích của mình trong nhiều năm.
"Từ khi đọc Shonen Jump hàng tuần hồi tiểu học, tôi đã đọc truyện tranh liên tục. Đến giờ tôi vẫn đọc hầu hết các tạp chí truyện tranh hàng tuần, và từ khi đi làm, tôi bắt đầu mua các tập truyện tranh của những tác phẩm mình thích. Ngay cả những bộ truyện tôi chưa đọc khi còn đăng dài kỳ, nếu thấy thú vị, tôi cũng mua đủ bộ. Tôi muốn có các tập truyện tranh bên mình để có thể đọc lại bất cứ lúc nào, nhưng quan trọng hơn cả là mục tiêu sưu tầm đủ bộ," anh B kể.
Tuy nhiên, sau nhiều thập kỷ mua truyện tranh, việc hết chỗ để là điều không thể tránh khỏi. "Nhà tôi không rộng lắm nên số lượng truyện tranh có thể giữ bên mình cũng có hạn. Tôi từng để ở nhà bố mẹ đẻ, nhưng rồi cũng đến giới hạn. Sau khi kết hôn, việc này cũng gây phiền phức cho gia đình, nên khoảng 10 năm trước, tôi đã chuyển sang đọc sách điện tử. Hầu hết các tập mới tôi đều mua dưới dạng điện tử," anh B nói.
Sau khi chuyển sang mua sách điện tử cho các tập mới, anh B đã thanh lý một phần bộ sưu tập truyện tranh của mình.
"Trước đây, khi còn mua truyện tranh giấy, tôi thường mua vì 'cứ muốn có đã' hoặc 'để sau này đọc', và hầu hết chúng đều trở thành 'tsundoku' (sách mua về nhưng chưa đọc). Nhưng từ khi chuyển sang sách điện tử, tôi ưu tiên mua những bộ truyện 'mình muốn đọc ngay bây giờ', nên số tiền chi tiêu cũng giảm đi. Đây là một lợi ích lớn. Hơn nữa, sau khi thanh lý một phần bộ sưu tập truyện tranh, mong muốn 'phải mua đủ bộ mới' cũng giảm đi đáng kể. Việc từ bỏ những thứ mình không thực sự muốn mà chỉ 'mua vì muốn sưu tầm đủ bộ' đã giúp tôi chọn lọc kỹ hơn, chỉ giữ lại 'những thứ mình thực sự muốn'."
Tuy nhiên, máu sưu tập của anh B không hề mất đi. Hiện tại, anh đang sưu tầm truyện tranh theo một hướng khác.
"Tôi không còn mua các tập mới bằng truyện giấy nữa, nhưng tôi lại bắt đầu sưu tầm các tác phẩm đầu tay đã ngừng xuất bản của những họa sĩ truyện tranh mình yêu thích. Việc lùng sục các cửa hàng sách cũ để tìm những 'món hời' cũng rất thú vị. Điều tôi cảm nhận được bây giờ là 'truyện mới ra liên tục nên không phù hợp với người sưu tập'. Với những tập truyện cũ đã ngừng xuất bản, số lượng đầu sách không tăng lên và có giới hạn, nên việc sưu tầm dễ dàng hơn."
Việc sưu tầm đĩa CD, sách hay các vật phẩm khác là một trong những niềm vui của nhà sưu tầm. Tuy nhiên, trong thời đại của các dịch vụ đăng ký, quan niệm về giá trị sản phẩm vật lý cũng đang thay đổi. Có lẽ, trong giới sưu tầm, việc tìm ra cách chung sống hòa bình với bộ sưu tập của mình cũng là một điều quan trọng.
Câu chuyện của anh A và anh B cho thấy sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng và quan niệm về sở hữu trong kỷ nguyên số. Đối với những người hâm mộ trung thành, việc cân bằng giữa đam mê sưu tầm và những thực tế về chi phí, không gian lưu trữ, cũng như sự tiện lợi của các dịch vụ kỹ thuật số là một bài toán không hề dễ dàng.
Chờ ngày được giải thoát
Anh A, một nhân viên văn phòng ở Tokyo, là fan của nhiều nhóm nhạc nữ thần tượng từ khi còn là thiếu niên. Thay vì tập trung vào 1 nhóm cụ thể, anh đã sưu tầm đĩa CD của rất nhiều nhóm nhạc nữ. Tuy nhiên gần đây, động lực mua đĩa CD của anh đang ngày càng giảm sút.
"Ban đầu, tôi không mấy hứng thú với các sự kiện ưu đãi đặc biệt đi kèm CD như buổi bắt tay, phong cách ủng hộ của tôi cũng không phải là mua nhiều bản giống hệt nhau của cùng một đĩa CD. Nhưng tôi vẫn sưu tầm CD của những thần tượng mình quan tâm, hoạt động gần giống như một nhà sưu tập. Thế nhưng, gần đây tôi thường tự hỏi 'Mình sẽ phải mua đến bao giờ đây?'..." anh A chia sẻ.
Lý do lớn nhất khiến anh A tiếp tục mua CD là vì "muốn giữ tất cả mọi thứ bên mình." Vậy mà gần đây, anh lại cảm thấy việc sở hữu đĩa CD không còn nhiều giá trị nữa.
"Ngày xưa, bạn bè otaku đến nhà chơi, nhìn vào kệ đĩa CD thần tượng xếp ngay ngắn là cuộc trò chuyện cứ thế tuôn trào. Nhưng gần đây, số lượng otaku sưu tầm CD cũng giảm đi, thậm chí có người còn ngạc nhiên hỏi 'Đến giờ này vẫn còn mua CD à?' Bây giờ có thể nghe nhạc qua các dịch vụ đăng ký, MV cũng có sẵn trên YouTube. Việc mua CD mà không tham gia sự kiện có lẽ ngày càng khó thông cảm. Bản thân tôi cũng nghe nhạc qua dịch vụ đăng ký, nhiều khi mua CD về cũng chẳng mở ra. Chỉ đơn giản vì trước đây mua nên giờ tiếp tục mua, giống như đã đánh mất thời điểm để dừng lại. Thậm chí không còn là mua để sưu tầm nữa mà chỉ theo quán tính."
Quan trọng hơn cả là gánh nặng kinh tế và vấn đề không gian lưu trữ khi mua CD.
"Giá CD cũng tăng lên, ngày xưa đĩa đơn chỉ khoảng 1000 yên, nhưng gần đây có nhiều đĩa giá khoảng 2000 yên. Các phiên bản giới hạn phát hành lần đầu (first-press limited edition) cũng ngày càng đa dạng, nếu muốn sưu tầm đủ thì tốn khá nhiều tiền. Động lực mua CD thì giảm, nhưng tiền chi cho CD lại tăng.
Tôi muốn bảo quản chúng cẩn thận, nhưng số lượng cứ tăng lên mãi nên việc tìm không gian lưu trữ cũng ngày càng khó khăn. Tôi cũng không có đủ điều kiện kinh tế để chuyển đến một căn phòng rộng hơn chỉ vì CD, nên cũng không biết phải làm sao... Có lẽ chỉ cần 'ngừng mua và vứt bỏ những đĩa CD không cần thiết đi là xong', nhưng tôi lại cảm thấy gần 30 năm sưu tầm CD của mình sẽ trở nên vô nghĩa, nên rất khó để quyết định. Thậm chí có những ngày tôi nghĩ, giá như bên công ty quản lý ngừng bán CD thì tốt biết mấy..."
Sưu tầm chỉ vì thỏa mãn đam mê
Anh B, một người tự doanh ở Tokyo, đang cố gắng dung hòa một cách khéo léo với nỗi niềm "không thể ngừng mua" của một người có máu sưu tập. Anh B là một người yêu thích truyện tranh từ khi còn nhỏ và đã sưu tầm các tập truyện tranh yêu thích của mình trong nhiều năm.
"Từ khi đọc Shonen Jump hàng tuần hồi tiểu học, tôi đã đọc truyện tranh liên tục. Đến giờ tôi vẫn đọc hầu hết các tạp chí truyện tranh hàng tuần, và từ khi đi làm, tôi bắt đầu mua các tập truyện tranh của những tác phẩm mình thích. Ngay cả những bộ truyện tôi chưa đọc khi còn đăng dài kỳ, nếu thấy thú vị, tôi cũng mua đủ bộ. Tôi muốn có các tập truyện tranh bên mình để có thể đọc lại bất cứ lúc nào, nhưng quan trọng hơn cả là mục tiêu sưu tầm đủ bộ," anh B kể.
Tuy nhiên, sau nhiều thập kỷ mua truyện tranh, việc hết chỗ để là điều không thể tránh khỏi. "Nhà tôi không rộng lắm nên số lượng truyện tranh có thể giữ bên mình cũng có hạn. Tôi từng để ở nhà bố mẹ đẻ, nhưng rồi cũng đến giới hạn. Sau khi kết hôn, việc này cũng gây phiền phức cho gia đình, nên khoảng 10 năm trước, tôi đã chuyển sang đọc sách điện tử. Hầu hết các tập mới tôi đều mua dưới dạng điện tử," anh B nói.
Sau khi chuyển sang mua sách điện tử cho các tập mới, anh B đã thanh lý một phần bộ sưu tập truyện tranh của mình.
"Trước đây, khi còn mua truyện tranh giấy, tôi thường mua vì 'cứ muốn có đã' hoặc 'để sau này đọc', và hầu hết chúng đều trở thành 'tsundoku' (sách mua về nhưng chưa đọc). Nhưng từ khi chuyển sang sách điện tử, tôi ưu tiên mua những bộ truyện 'mình muốn đọc ngay bây giờ', nên số tiền chi tiêu cũng giảm đi. Đây là một lợi ích lớn. Hơn nữa, sau khi thanh lý một phần bộ sưu tập truyện tranh, mong muốn 'phải mua đủ bộ mới' cũng giảm đi đáng kể. Việc từ bỏ những thứ mình không thực sự muốn mà chỉ 'mua vì muốn sưu tầm đủ bộ' đã giúp tôi chọn lọc kỹ hơn, chỉ giữ lại 'những thứ mình thực sự muốn'."
Tuy nhiên, máu sưu tập của anh B không hề mất đi. Hiện tại, anh đang sưu tầm truyện tranh theo một hướng khác.
"Tôi không còn mua các tập mới bằng truyện giấy nữa, nhưng tôi lại bắt đầu sưu tầm các tác phẩm đầu tay đã ngừng xuất bản của những họa sĩ truyện tranh mình yêu thích. Việc lùng sục các cửa hàng sách cũ để tìm những 'món hời' cũng rất thú vị. Điều tôi cảm nhận được bây giờ là 'truyện mới ra liên tục nên không phù hợp với người sưu tập'. Với những tập truyện cũ đã ngừng xuất bản, số lượng đầu sách không tăng lên và có giới hạn, nên việc sưu tầm dễ dàng hơn."
Giá trị giảm sút trong kỷ nguyên streaming
Việc sưu tầm đĩa CD, sách hay các vật phẩm khác là một trong những niềm vui của nhà sưu tầm. Tuy nhiên, trong thời đại của các dịch vụ đăng ký, quan niệm về giá trị sản phẩm vật lý cũng đang thay đổi. Có lẽ, trong giới sưu tầm, việc tìm ra cách chung sống hòa bình với bộ sưu tập của mình cũng là một điều quan trọng.
Câu chuyện của anh A và anh B cho thấy sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng và quan niệm về sở hữu trong kỷ nguyên số. Đối với những người hâm mộ trung thành, việc cân bằng giữa đam mê sưu tầm và những thực tế về chi phí, không gian lưu trữ, cũng như sự tiện lợi của các dịch vụ kỹ thuật số là một bài toán không hề dễ dàng.
