Khi tin tức về tàu sân bay 004 được công bố, người Nga, những người không có tàu sân bay nào trong tay, bắt đầu lập luận rằng "tàu sân bay là vô dụng"

[NhatDuy]

Mới đây, tạp chí Jane’s Defence Weekly dẫn nguồn từ hình ảnh vệ tinh độ phân giải cao của phương Tây cho biết Trung Quốc đang tăng tốc mạnh mẽ quá trình xây dựng tàu sân bay thế hệ tiếp theo mang tên Type 004, tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên của nước này. Tiến độ dự án được đánh giá là nhanh hơn nhiều so với dự đoán ban đầu. Nhiều bộ phận quan trọng của con tàu đã được lắp ráp theo phương thức mô đun, cho thấy Trung Quốc đã tích lũy được nền tảng công nghệ tương đối hoàn chỉnh trong nghiên cứu, phát triển và đóng tàu sân bay hạt nhân.

Thông tin này nhanh chóng được trang quân sự nổi tiếng của Nga là Topwar đăng tải lại. Bài viết trên Topwar nhìn nhận khá khách quan khi nhấn mạnh rằng việc chế tạo thành công tàu sân bay hạt nhân Type 004 sẽ đưa Trung Quốc trở thành một trong hai quốc gia duy nhất trên thế giới có khả năng phát triển và đóng tàu sân bay hạt nhân với lượng giãn nước khoảng 100.000 tấn.

Phản ứng gay gắt từ cộng đồng quân sự Nga​

Trái ngược với giọng điệu tương đối trung lập của bài viết, phần bình luận của nhiều người đam mê quân sự Nga lại thể hiện phản ứng dữ dội. Không ít ý kiến nhắc lại cái gọi là lý thuyết tàu sân bay vô dụng, cho rằng tàu sân bay là vũ khí lỗi thời và sẽ không còn chỗ đứng trong chiến tranh tương lai, khi tên lửa siêu thanh và công nghệ không người lái ngày càng phát triển.

Một số bình luận cho rằng dù tốc độ đóng tàu của Trung Quốc rất đáng chú ý, nhưng việc đầu tư vào các tàu sân bay khổng lồ trong bối cảnh hiện nay là không cần thiết, bởi những mục tiêu lớn như vậy có thể dễ dàng trở thành đối tượng tấn công. Nhiều ý kiến khác còn khẳng định vũ khí siêu thanh đủ sức phá hủy toàn bộ các nhóm tác chiến tàu sân bay nếu xung đột thực sự nổ ra.

Nhìn bề ngoài, các nhận xét này giống như những đánh giá mang tính học thuật về xu hướng quân sự, nhưng thực chất lại phản ánh trạng thái cảm xúc dao động và khó che giấu của một bộ phận cộng đồng quân sự Nga.

Khoảng trống tàu sân bay và áp lực tâm lý của Hải quân Nga​

Xét một cách khách quan, nguyên nhân sâu xa khiến lý thuyết tàu sân bay vô dụng được thổi phồng nằm ở thực tế khó khăn mà Hải quân Nga đang đối mặt. Nga hiện không có năng lực tác chiến tàu sân bay thực sự. Chiếc tàu sân bay duy nhất còn hoạt động là Admiral Kuznetsov liên tục gặp sự cố nghiêm trọng và được đánh giá là không còn đáng để sửa chữa, khiến Nga rơi vào tình trạng không có tàu sân bay sẵn sàng chiến đấu.

Chiếc tàu sân bay duy nhất còn hoạt động của Nga, Admiral Kuznetsov, đã gặp phải nhiều vấn đề kinh niên và hiện không thể sửa chữa được nữa.
Trong bối cảnh suy thoái kinh tế kéo dài và xung đột Nga Ukraine, ngân sách quốc phòng của Nga buộc phải tập trung gần như hoàn toàn cho chiến trường trên bộ. Xe tăng, pháo binh, tên lửa và các trang bị tiền tuyến khác trở thành ưu tiên tuyệt đối, trong khi việc bảo trì hay đóng mới các tàu chiến cỡ lớn bị cắt giảm mạnh. Điều này đồng nghĩa với việc Nga không có bất kỳ kế hoạch thực tế nào cho chương trình tàu sân bay trong tương lai gần.

Khi đặt thực tế này bên cạnh thông tin Trung Quốc đang đẩy nhanh tiến độ chế tạo tàu sân bay hạt nhân cỡ lớn, cú sốc tâm lý đối với nhiều người đam mê quân sự Nga là điều khó tránh khỏi. Khoảng cách giữa sức mạnh hải quân hiện tại của Nga và thời kỳ đỉnh cao của Liên Xô càng làm cảm giác hụt hẫng trở nên rõ rệt hơn.

Tàu sân bay vẫn là thước đo sức mạnh hải quân hiện đại​

Trong quá khứ, Liên Xô từng sở hữu nhiều tàu sân bay và thậm chí đã lên kế hoạch chế tạo tàu sân bay hạt nhân lớp Ulyanovsk, dù dự án này chưa bao giờ hoàn thiện. Khi đó, đà phát triển tàu sân bay đủ để duy trì niềm tin của một cường quốc hải quân. Ngày nay, Nga không chỉ không thể tiếp nối con đường đó mà còn chật vật với việc duy trì một con tàu cũ kỹ, tạo ra cảm giác suy thoái khó chấp nhận đối với nhiều người.

Sự thay đổi vai trò càng trở nên khó nuốt trôi khi Trung Quốc, từng là khách hàng lớn của Nga trong lĩnh vực vũ khí, nay đã đạt được những bước tiến vượt bậc. Trung Quốc không chỉ sở hữu tàu sân bay sử dụng hệ thống phóng điện từ có khả năng triển khai máy bay chiến đấu hiện đại, mà còn đang tiến tới chế tạo tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân, điều mà ngay cả Liên Xô trước đây cũng chưa hoàn thành.

Thực tế cho thấy tàu sân bay vẫn là nền tảng chiến đấu cốt lõi của các hải quân hiện đại. Khả năng hoạt động bền bỉ trong thời gian dài, duy trì hiện diện ở khoảng cách xa và triển khai không quân hải quân linh hoạt là những yếu tố then chốt giúp tàu sân bay hạt nhân trở thành công cụ răn đe chiến lược toàn cầu. Đây cũng là lý do Hoa Kỳ duy trì thường xuyên lực lượng gồm 11 tàu sân bay.

Việc một bộ phận người đam mê quân sự Nga ca ngợi sự vô dụng của tàu sân bay thực chất phản ánh sự bất lực khi không thể sở hữu chúng. Nếu Nga có đủ năng lực công nghiệp và kinh tế để đóng mới tàu sân bay, đặc biệt là tàu sân bay hạt nhân, những lập luận này nhiều khả năng sẽ nhanh chóng biến mất. Khi các mô đun của tàu sân bay Type 004 của Trung Quốc tiếp tục được lắp ráp, sự khác biệt về vị thế hải quân ngày càng trở nên rõ ràng. Tàu sân bay, dù gây tranh cãi, vẫn là chỉ số quan trọng phản ánh sức mạnh hải quân và tầm ảnh hưởng toàn cầu của một quốc gia, và thực tế này ngày càng khó phủ nhận. (Sohu)