404 Not Found
Writer
Không cần công nghệ tinh vi và cũng chẳng cần chiêu thức phức tạp. Điều mà các tài khoản lừa đảo đang khai thác chính là cảm xúc. Chỉ với một bức ảnh trẻ em vùng cao, bệnh nhân nghèo hoặc phụ nữ đơn thân được lấy từ Internet, họ thêm vài câu chữ khẩn cấp như “cần cứu gấp”, “thiếu tiền mổ”, “bữa ăn cuối cùng”. Một câu chuyện thương tâm được dựng lên trong vài phút đủ sức khiến nhiều người chuyển khoản ngay lập tức.
Mô hình hoạt động này đã tồn tại từ lâu nhưng vẫn đạt hiệu quả cao đến mức đáng lo. Không có danh tính, không có địa chỉ, không có cơ quan xác nhận. Toàn bộ thông tin mà họ đưa ra đều mù mờ. Thậm chí nhiều hình ảnh được lấy từ các bản tin báo chí hoặc các dự án thiện nguyện có thật rồi bị nhân bản bằng hàng chục tài khoản khác nhau. Mỗi tài khoản lại gắn một số ngân hàng riêng khiến người dân khó phân biệt đâu là trường hợp thật và đâu là phiên bản bị sao chép để trục lợi.
Sự việc càng nghiêm trọng hơn khi các tài khoản này thường chọn thời điểm cộng đồng đang dành sự chú ý cho những câu chuyện thiện nguyện. Khi mọi người đều đang nói về trẻ em vùng cao, trường bán trú hay các ca bệnh nặng, mạng xã hội trở thành môi trường lý tưởng để những câu chuyện giả mạo bám theo sự quan tâm chung. Chỉ cần một dòng “chúng tôi tự đứng ra kêu gọi vì sợ không kịp cứu”, nhiều người sẽ chuyển khoản ngay mà không kiểm chứng.
Không ít gia đình khó khăn từng lên tiếng vì bị mạo danh. Câu chuyện thật của họ bị lấy lại và viết lại theo hướng bi kịch hơn để dễ kêu gọi tiền. Khi nguồn tin không rõ ràng và không có cơ chế kiểm chứng, bất kỳ hoàn cảnh đáng thương nào cũng có nguy cơ trở thành công cụ kiếm tiền của kẻ xấu trong môi trường mạng.
Theo chuyên gia an ninh mạng: đây là một dạng social engineering dựa trên cảm xúc. Kẻ xấu hiểu rõ rằng người dùng dễ hành động nhanh trong các tình huống được gắn mác “khẩn cấp”, đặc biệt là khi câu chuyện gợi lên sự thương cảm. Sự thiếu minh bạch dữ liệu, việc chia sẻ thông tin thiếu kiểm chứng và tâm lý muốn giúp ngay càng tạo điều kiện cho loại hình lừa đảo này phát triển.
Để giảm thiểu rủi ro, nhiều chuyên gia khuyến nghị người dân chỉ nên quyên góp thông qua các tổ chức có cơ chế kiểm tra và công khai minh bạch. Tại Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc là một trong những đơn vị tiếp nhận hỗ trợ với hệ thống giám sát độc lập và công bố thu chi rõ ràng. Việc gửi đóng góp thông qua những tổ chức đã được xác thực giúp người dân tránh bị lợi dụng và bảo đảm nguồn lực đến đúng người cần hỗ trợ.
Trong một không gian mạng đầy rủi ro cảm xúc, sự tử tế cần thêm bước kiểm chứng. Chỉ một phút kiểm tra có thể bảo vệ cả cộng đồng khỏi những câu chuyện được tạo ra để lợi dụng lòng thương của người khác.
Sự việc càng nghiêm trọng hơn khi các tài khoản này thường chọn thời điểm cộng đồng đang dành sự chú ý cho những câu chuyện thiện nguyện. Khi mọi người đều đang nói về trẻ em vùng cao, trường bán trú hay các ca bệnh nặng, mạng xã hội trở thành môi trường lý tưởng để những câu chuyện giả mạo bám theo sự quan tâm chung. Chỉ cần một dòng “chúng tôi tự đứng ra kêu gọi vì sợ không kịp cứu”, nhiều người sẽ chuyển khoản ngay mà không kiểm chứng.
Không ít gia đình khó khăn từng lên tiếng vì bị mạo danh. Câu chuyện thật của họ bị lấy lại và viết lại theo hướng bi kịch hơn để dễ kêu gọi tiền. Khi nguồn tin không rõ ràng và không có cơ chế kiểm chứng, bất kỳ hoàn cảnh đáng thương nào cũng có nguy cơ trở thành công cụ kiếm tiền của kẻ xấu trong môi trường mạng.
Theo chuyên gia an ninh mạng: đây là một dạng social engineering dựa trên cảm xúc. Kẻ xấu hiểu rõ rằng người dùng dễ hành động nhanh trong các tình huống được gắn mác “khẩn cấp”, đặc biệt là khi câu chuyện gợi lên sự thương cảm. Sự thiếu minh bạch dữ liệu, việc chia sẻ thông tin thiếu kiểm chứng và tâm lý muốn giúp ngay càng tạo điều kiện cho loại hình lừa đảo này phát triển.
Để giảm thiểu rủi ro, nhiều chuyên gia khuyến nghị người dân chỉ nên quyên góp thông qua các tổ chức có cơ chế kiểm tra và công khai minh bạch. Tại Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc là một trong những đơn vị tiếp nhận hỗ trợ với hệ thống giám sát độc lập và công bố thu chi rõ ràng. Việc gửi đóng góp thông qua những tổ chức đã được xác thực giúp người dân tránh bị lợi dụng và bảo đảm nguồn lực đến đúng người cần hỗ trợ.
Trong một không gian mạng đầy rủi ro cảm xúc, sự tử tế cần thêm bước kiểm chứng. Chỉ một phút kiểm tra có thể bảo vệ cả cộng đồng khỏi những câu chuyện được tạo ra để lợi dụng lòng thương của người khác.
Được phối hợp thực hiện bởi các chuyên gia của Bkav,
cộng đồng An ninh mạng Việt Nam WhiteHat
và cộng đồng Khoa học công nghệ VnReview
