Thế Việt
Writer
Ngày 22 tháng 4 năm 1993, một phần mềm mang tên Mosaic phiên bản 1.0 được phát hành lặng lẽ từ Trung tâm Ứng dụng Siêu máy tính Quốc gia (NCSA) thuộc Đại học Illinois (Mỹ). Ít ai ngờ rằng, sự kiện này lại chính là cột mốc khai sinh ra World Wide Web hiện đại mà chúng ta biết ngày nay. Mosaic là trình duyệt web đồ họa phổ biến đầu tiên, là công cụ kỳ diệu giúp người dùng bình thường lần đầu tiên có thể "nhìn thấy" và tương tác với Internet một cách trực quan – với hình ảnh hiển thị ngay trên trang, bố cục văn bản dễ đọc và khả năng di chuyển giữa các trang chỉ bằng một cú nhấp chuột.
Cuộc cách mạng đồ họa và đa nền tảng
Trước Mosaic, Internet và World Wide Web (do Tim Berners-Lee phát minh) chủ yếu là một thế giới của văn bản và các dòng lệnh phức tạp, chỉ phù hợp với giới nghiên cứu, kỹ sư và quân đội. Các trình duyệt sơ khai như WorldWideWeb của chính Berners-Lee hay ViolaWWW dù có những nỗ lực về đồ họa nhưng còn hạn chế và khó sử dụng rộng rãi.
Mosaic, được phát triển bởi hai lập trình viên trẻ tại NCSA là Marc Andreessen và Eric Bina, đã thay đổi hoàn toàn điều đó. Nó giới thiệu một giao diện đồ họa người dùng (GUI) thân thiện, trực quan với các biểu tượng, thanh cuộn, và đặc biệt là khả năng hiển thị hình ảnh được nhúng trực tiếp vào trang web cùng với văn bản (inline images) – một bước đột phá lớn vào thời điểm đó. Các nút bấm quen thuộc như "Back", "Forward", thanh nhập địa chỉ URL và các siêu liên kết màu xanh (chuyển tím sau khi nhấp) cũng được Mosaic phổ biến hóa, khiến việc duyệt web trở nên dễ dàng như đọc một cuốn tạp chí điện tử.
Quan trọng hơn, Mosaic được thiết kế để chạy trên nhiều hệ điều hành khác nhau. Phiên bản đầu tiên dành cho Unix X Window, nhưng ngay sau đó các phiên bản cho Windows 3.1 và Mac OS cũng nhanh chóng ra đời. Chính khả năng đa nền tảng này đã giúp Mosaic lan tỏa nhanh chóng và đưa Web đến với đông đảo người dùng máy tính cá nhân.
Hiệu ứng domino và di sản trường tồn
Tác động thực sự của Mosaic không chỉ nằm ở số lượng người dùng trực tiếp (vốn còn hạn chế trong giai đoạn đầu) mà ở hiệu ứng domino khổng lồ mà nó tạo ra. Sự xuất hiện của một trình duyệt đồ họa dễ sử dụng đã kích thích sự bùng nổ của việc tạo ra các trang web chứa hình ảnh và nội dung đa dạng hơn, biến Web thành một không gian hấp dẫn hơn nhiều.
Sau khi rời NCSA, Marc Andreessen đã đồng sáng lập Netscape Communications và cho ra đời trình duyệt Netscape Navigator vào năm 1994. Kế thừa trực tiếp mã nguồn và triết lý thiết kế từ Mosaic, Netscape Navigator nhanh chóng thống trị thị trường trình duyệt trong những năm giữa thập niên 90, mở đầu cho "cuộc chiến trình duyệt" đầu tiên với Internet Explorer của Microsoft. Tất cả các trình duyệt hiện đại sau này, từ Firefox, Safari đến Google Chrome, đều có thể xem là "hậu duệ tinh thần", kế thừa những nguyên lý giao diện và tương tác mà Mosaic đã đặt nền móng.
Quan trọng hơn cả, Mosaic là phần mềm đã biến Internet từ một công cụ hàn lâm, khó tiếp cận thành một nền tảng mở cho đại chúng. Nó mở đường cho sự ra đời và phát triển của thương mại điện tử, blog, mạng xã hội, báo chí trực tuyến và toàn bộ nền kinh tế số. Không có Mosaic, thế giới trực tuyến mà chúng ta đang sống ngày nay có thể đã rất khác hoặc đến chậm hơn nhiều năm. Ngày 22 tháng 4 năm 1993 chính là ngày Internet thực sự "có mặt tiền", sẵn sàng chào đón tất cả mọi người.
Cuộc cách mạng đồ họa và đa nền tảng
Trước Mosaic, Internet và World Wide Web (do Tim Berners-Lee phát minh) chủ yếu là một thế giới của văn bản và các dòng lệnh phức tạp, chỉ phù hợp với giới nghiên cứu, kỹ sư và quân đội. Các trình duyệt sơ khai như WorldWideWeb của chính Berners-Lee hay ViolaWWW dù có những nỗ lực về đồ họa nhưng còn hạn chế và khó sử dụng rộng rãi.
Mosaic, được phát triển bởi hai lập trình viên trẻ tại NCSA là Marc Andreessen và Eric Bina, đã thay đổi hoàn toàn điều đó. Nó giới thiệu một giao diện đồ họa người dùng (GUI) thân thiện, trực quan với các biểu tượng, thanh cuộn, và đặc biệt là khả năng hiển thị hình ảnh được nhúng trực tiếp vào trang web cùng với văn bản (inline images) – một bước đột phá lớn vào thời điểm đó. Các nút bấm quen thuộc như "Back", "Forward", thanh nhập địa chỉ URL và các siêu liên kết màu xanh (chuyển tím sau khi nhấp) cũng được Mosaic phổ biến hóa, khiến việc duyệt web trở nên dễ dàng như đọc một cuốn tạp chí điện tử.
Quan trọng hơn, Mosaic được thiết kế để chạy trên nhiều hệ điều hành khác nhau. Phiên bản đầu tiên dành cho Unix X Window, nhưng ngay sau đó các phiên bản cho Windows 3.1 và Mac OS cũng nhanh chóng ra đời. Chính khả năng đa nền tảng này đã giúp Mosaic lan tỏa nhanh chóng và đưa Web đến với đông đảo người dùng máy tính cá nhân.
Hiệu ứng domino và di sản trường tồn
Tác động thực sự của Mosaic không chỉ nằm ở số lượng người dùng trực tiếp (vốn còn hạn chế trong giai đoạn đầu) mà ở hiệu ứng domino khổng lồ mà nó tạo ra. Sự xuất hiện của một trình duyệt đồ họa dễ sử dụng đã kích thích sự bùng nổ của việc tạo ra các trang web chứa hình ảnh và nội dung đa dạng hơn, biến Web thành một không gian hấp dẫn hơn nhiều.
Sau khi rời NCSA, Marc Andreessen đã đồng sáng lập Netscape Communications và cho ra đời trình duyệt Netscape Navigator vào năm 1994. Kế thừa trực tiếp mã nguồn và triết lý thiết kế từ Mosaic, Netscape Navigator nhanh chóng thống trị thị trường trình duyệt trong những năm giữa thập niên 90, mở đầu cho "cuộc chiến trình duyệt" đầu tiên với Internet Explorer của Microsoft. Tất cả các trình duyệt hiện đại sau này, từ Firefox, Safari đến Google Chrome, đều có thể xem là "hậu duệ tinh thần", kế thừa những nguyên lý giao diện và tương tác mà Mosaic đã đặt nền móng.
Quan trọng hơn cả, Mosaic là phần mềm đã biến Internet từ một công cụ hàn lâm, khó tiếp cận thành một nền tảng mở cho đại chúng. Nó mở đường cho sự ra đời và phát triển của thương mại điện tử, blog, mạng xã hội, báo chí trực tuyến và toàn bộ nền kinh tế số. Không có Mosaic, thế giới trực tuyến mà chúng ta đang sống ngày nay có thể đã rất khác hoặc đến chậm hơn nhiều năm. Ngày 22 tháng 4 năm 1993 chính là ngày Internet thực sự "có mặt tiền", sẵn sàng chào đón tất cả mọi người.
