Yu Ki San
Writer
Chỉ sau 4 năm theo sau các công ty tiên phong của Mỹ, các công ty robotaxi (taxi không người lái) của Trung Quốc như Baidu, WeRide, Pony.ai giờ đây đã nhanh chóng bắt kịp về cả quy mô lẫn năng lực công nghệ, thậm chí vượt qua đối thủ ở một số chỉ số quan trọng và bắt đầu vươn ra toàn cầu.
Taxi không người lái ở Trung Quốc.
Tại Nội Mông, một đoàn xe tải chở hàng không người lái đang ầm ầm chạy qua địa hình gồ ghề của mỏ than lộ thiên Yimin. Đây là một cảnh tượng quen thuộc ở vùng phía bắc Trung Quốc, nơi có các mỏ khoáng sản lớn nhất cả nước. Nhưng khi nhìn kỹ hơn, bạn sẽ thấy một chỉ báo cho một tương lai đầy mới mẻ trong ngành thương mại lâu đời này: những chiếc xe tải đó đang hoạt động mà không cần đến người lái.
Trong nhiều năm, các công ty của Trung Quốc và Mỹ đã dẫn đầu những nỗ lực vô cùng tốn kém trong việc phát triển các dịch vụ taxi không người lái. Và giờ đây, các công ty robotaxi đến từ Trung Quốc dường như đang bắt đầu vươn lên, mang sự cạnh tranh ra phạm vi toàn cầu.
Waymo, công ty con của Alphabet (Google), vốn là đơn vị đã cho ra mắt dịch vụ xe tự lái hoàn toàn đầu tiên trên thế giới tại Phoenix (Mỹ) vào năm 2020, vẫn đang là nhà khai thác lớn nhất tại Mỹ. Nhưng các đối thủ cạnh tranh từ Trung Quốc đang nhanh chóng bắt kịp họ.
Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Baidu gần đây đã tuyên bố rằng dịch vụ robotaxi Apollo Go của hãng đã hoàn thành hơn 11 triệu chuyến đi, chính thức vượt qua con số 10 triệu chuyến mà Waymo đã công bố.
Không chỉ vượt qua về số lượng chuyến đi, các công ty Trung Quốc còn đang thể hiện tham vọng mở rộng ra toàn cầu. Baidu hiện đang thử nghiệm dịch vụ của mình tại Hồng Kông và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), với kế hoạch sẽ tiếp tục mở rộng sang các thị trường như Thụy Sĩ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Các đối thủ cạnh tranh hàng đầu khác đến từ Trung Quốc là WeRide và Pony.ai — cả hai đều đã được niêm yết tại Mỹ và được các nhà đầu tư lớn như Nvidia và Toyota hậu thuẫn — cũng đang nhanh chóng mở rộng thông qua các mối quan hệ đối tác với Uber tại châu Âu và Trung Đông. Cả hai công ty này cũng đã đảm bảo được các giấy phép để có thể thử nghiệm tại Mỹ.
Trong khi đó, ở phía Mỹ, tỷ phú Elon Musk gần đây cho biết Tesla sẽ cho ra mắt dịch vụ robotaxi đã bị trì hoãn nhiều lần của mình tại Austin (Texas) ngay trong tháng này, sau đó sẽ là San Francisco và Los Angeles.
Việc triển khai thương mại các dịch vụ robotaxi vẫn còn rất phức tạp, đòi hỏi phải có sự chấp thuận và các quá trình thử nghiệm rộng rãi từ các cơ quan quản lý. Theo ông Zhang Xiang, một chuyên gia về ô tô Trung Quốc và là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Khoa học và Công nghệ Huanghe, các công ty Trung Quốc đang có động lực rất cao trong việc mở rộng hoạt động ra toàn cầu để có thể thu hút được các nhà đầu tư quốc tế. "Có rất ít các đối thủ cạnh tranh về robotaxi ở bên ngoài Trung Quốc, vì vậy, các công ty Trung Quốc sẽ dễ dàng huy động vốn ở nước ngoài hơn để có thể tiếp tục các hoạt động nghiên cứu và phát triển cần thiết cho mục đích tồn tại," ông Zhang chia sẻ với trang Rest of World.
Sự trỗi dậy nhanh chóng của các công ty robotaxi Trung Quốc đến từ nhiều lợi thế đặc thù. Baidu chỉ mới bắt đầu thử nghiệm hoạt động robotaxi trên quy mô lớn tại thành phố Vũ Hán vào tháng 8 năm 2022. Thế nhưng, chỉ trong quý đầu tiên của năm nay, công ty cho biết tổng số chuyến đi của họ đã tăng tới 75% so với cùng kỳ năm trước sau khi mở rộng dịch vụ ra 11 thành phố.
Trong khi các công ty Mỹ như Cruise (của General Motors) hay Motional đã phải tạm dừng hoặc thu hẹp hoạt động do chi phí vận hành quá cao, các công ty Trung Quốc lại được hưởng lợi từ một chuỗi cung ứng ô tô nội địa mạnh mẽ và sự hỗ trợ nhiệt tình từ nhà nước – vốn coi xe tự hành là một lĩnh vực đổi mới sáng tạo quan trọng. Hơn 50 thành phố trên khắp Trung Quốc đã đưa ra các chính sách thân thiện, tạo điều kiện cho việc thử nghiệm xe tự hành.
Dù chưa có công ty robotaxi nào của Trung Quốc báo cáo có lãi, nhưng nỗ lực thúc đẩy một nền kinh tế do công nghệ dẫn dắt và việc nới lỏng các quy định của Bắc Kinh đã giúp thu hút được rất nhiều vốn đầu tư vào lĩnh vực này.
Ông Zhang lưu ý rằng quy mô dân số 1,4 tỷ người của Trung Quốc, so với dân số 340 triệu người của Mỹ, là một yếu tố tự nhiên đã tạo ra một thị trường lớn hơn rất nhiều cho hình thức gọi xe mới này. "Mô hình kinh doanh taxi robot, giống như nhiều ngành công nghiệp công nghệ hướng đến người tiêu dùng khác, ban đầu đã được Mỹ tạo ra và sau đó đã nhanh chóng được Trung Quốc đón nhận và phát triển mạnh mẽ nhờ vào quy mô thị trường khổng lồ của mình - giống hệt như câu chuyện của ngành thương mại điện tử," ông nói.
Ngoài ra, chi phí vận hành cũng là một lợi thế lớn. Một chuyến đi bằng robotaxi ở Trung Quốc có giá chỉ khoảng 35 cent/dặm (tương đương 9.000 đồng/1,6km), so với mức giá 2 USD/dặm (khoảng 52.000 đồng/1,6km) ở Mỹ, theo ARK.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng đánh giá rằng, ngay cả với mức độ tự động hóa và thử nghiệm như hiện tại, robotaxi sẽ chỉ có thể mở rộng quy mô thương mại một cách thực sự vào năm 2030 và sẽ còn tốn hàng tỷ USD nữa để có thể đạt được khả năng không người lái hoàn toàn. Cuộc đua vẫn còn rất dài và đầy thách thức ở phía trước.
Taxi không người lái ở Trung Quốc.
Trung Quốc "vượt mặt" Mỹ trong cuộc đua Robotaxi?
Tại Nội Mông, một đoàn xe tải chở hàng không người lái đang ầm ầm chạy qua địa hình gồ ghề của mỏ than lộ thiên Yimin. Đây là một cảnh tượng quen thuộc ở vùng phía bắc Trung Quốc, nơi có các mỏ khoáng sản lớn nhất cả nước. Nhưng khi nhìn kỹ hơn, bạn sẽ thấy một chỉ báo cho một tương lai đầy mới mẻ trong ngành thương mại lâu đời này: những chiếc xe tải đó đang hoạt động mà không cần đến người lái.
Trong nhiều năm, các công ty của Trung Quốc và Mỹ đã dẫn đầu những nỗ lực vô cùng tốn kém trong việc phát triển các dịch vụ taxi không người lái. Và giờ đây, các công ty robotaxi đến từ Trung Quốc dường như đang bắt đầu vươn lên, mang sự cạnh tranh ra phạm vi toàn cầu.
Waymo, công ty con của Alphabet (Google), vốn là đơn vị đã cho ra mắt dịch vụ xe tự lái hoàn toàn đầu tiên trên thế giới tại Phoenix (Mỹ) vào năm 2020, vẫn đang là nhà khai thác lớn nhất tại Mỹ. Nhưng các đối thủ cạnh tranh từ Trung Quốc đang nhanh chóng bắt kịp họ.
Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Baidu gần đây đã tuyên bố rằng dịch vụ robotaxi Apollo Go của hãng đã hoàn thành hơn 11 triệu chuyến đi, chính thức vượt qua con số 10 triệu chuyến mà Waymo đã công bố.
Các "ông lớn" Trung Quốc vươn ra toàn cầu
Không chỉ vượt qua về số lượng chuyến đi, các công ty Trung Quốc còn đang thể hiện tham vọng mở rộng ra toàn cầu. Baidu hiện đang thử nghiệm dịch vụ của mình tại Hồng Kông và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), với kế hoạch sẽ tiếp tục mở rộng sang các thị trường như Thụy Sĩ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Các đối thủ cạnh tranh hàng đầu khác đến từ Trung Quốc là WeRide và Pony.ai — cả hai đều đã được niêm yết tại Mỹ và được các nhà đầu tư lớn như Nvidia và Toyota hậu thuẫn — cũng đang nhanh chóng mở rộng thông qua các mối quan hệ đối tác với Uber tại châu Âu và Trung Đông. Cả hai công ty này cũng đã đảm bảo được các giấy phép để có thể thử nghiệm tại Mỹ.
Trong khi đó, ở phía Mỹ, tỷ phú Elon Musk gần đây cho biết Tesla sẽ cho ra mắt dịch vụ robotaxi đã bị trì hoãn nhiều lần của mình tại Austin (Texas) ngay trong tháng này, sau đó sẽ là San Francisco và Los Angeles.
Việc triển khai thương mại các dịch vụ robotaxi vẫn còn rất phức tạp, đòi hỏi phải có sự chấp thuận và các quá trình thử nghiệm rộng rãi từ các cơ quan quản lý. Theo ông Zhang Xiang, một chuyên gia về ô tô Trung Quốc và là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Khoa học và Công nghệ Huanghe, các công ty Trung Quốc đang có động lực rất cao trong việc mở rộng hoạt động ra toàn cầu để có thể thu hút được các nhà đầu tư quốc tế. "Có rất ít các đối thủ cạnh tranh về robotaxi ở bên ngoài Trung Quốc, vì vậy, các công ty Trung Quốc sẽ dễ dàng huy động vốn ở nước ngoài hơn để có thể tiếp tục các hoạt động nghiên cứu và phát triển cần thiết cho mục đích tồn tại," ông Zhang chia sẻ với trang Rest of World.
Lợi thế "sân nhà" và sự hỗ trợ từ chính phủ
Sự trỗi dậy nhanh chóng của các công ty robotaxi Trung Quốc đến từ nhiều lợi thế đặc thù. Baidu chỉ mới bắt đầu thử nghiệm hoạt động robotaxi trên quy mô lớn tại thành phố Vũ Hán vào tháng 8 năm 2022. Thế nhưng, chỉ trong quý đầu tiên của năm nay, công ty cho biết tổng số chuyến đi của họ đã tăng tới 75% so với cùng kỳ năm trước sau khi mở rộng dịch vụ ra 11 thành phố.
Trong khi các công ty Mỹ như Cruise (của General Motors) hay Motional đã phải tạm dừng hoặc thu hẹp hoạt động do chi phí vận hành quá cao, các công ty Trung Quốc lại được hưởng lợi từ một chuỗi cung ứng ô tô nội địa mạnh mẽ và sự hỗ trợ nhiệt tình từ nhà nước – vốn coi xe tự hành là một lĩnh vực đổi mới sáng tạo quan trọng. Hơn 50 thành phố trên khắp Trung Quốc đã đưa ra các chính sách thân thiện, tạo điều kiện cho việc thử nghiệm xe tự hành.
Dù chưa có công ty robotaxi nào của Trung Quốc báo cáo có lãi, nhưng nỗ lực thúc đẩy một nền kinh tế do công nghệ dẫn dắt và việc nới lỏng các quy định của Bắc Kinh đã giúp thu hút được rất nhiều vốn đầu tư vào lĩnh vực này.
Ông Zhang lưu ý rằng quy mô dân số 1,4 tỷ người của Trung Quốc, so với dân số 340 triệu người của Mỹ, là một yếu tố tự nhiên đã tạo ra một thị trường lớn hơn rất nhiều cho hình thức gọi xe mới này. "Mô hình kinh doanh taxi robot, giống như nhiều ngành công nghiệp công nghệ hướng đến người tiêu dùng khác, ban đầu đã được Mỹ tạo ra và sau đó đã nhanh chóng được Trung Quốc đón nhận và phát triển mạnh mẽ nhờ vào quy mô thị trường khổng lồ của mình - giống hệt như câu chuyện của ngành thương mại điện tử," ông nói.
Ngoài ra, chi phí vận hành cũng là một lợi thế lớn. Một chuyến đi bằng robotaxi ở Trung Quốc có giá chỉ khoảng 35 cent/dặm (tương đương 9.000 đồng/1,6km), so với mức giá 2 USD/dặm (khoảng 52.000 đồng/1,6km) ở Mỹ, theo ARK.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng đánh giá rằng, ngay cả với mức độ tự động hóa và thử nghiệm như hiện tại, robotaxi sẽ chỉ có thể mở rộng quy mô thương mại một cách thực sự vào năm 2030 và sẽ còn tốn hàng tỷ USD nữa để có thể đạt được khả năng không người lái hoàn toàn. Cuộc đua vẫn còn rất dài và đầy thách thức ở phía trước.
