Dũng Đỗ
Writer
Trong cuộc đua toàn cầu nhằm thống trị lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), một yếu tố thường bị bỏ qua nhưng lại có thể mang tính quyết định đang nổi lên: hạ tầng lưới điện. Theo các chuyên gia, trong khi Trung Quốc đã giải quyết được bài toán năng lượng, thì hệ thống lưới điện già cỗi và thiếu quy hoạch của Mỹ lại đang trở thành một "nút thắt cổ chai" nghiêm trọng, có nguy cơ kìm hãm sự phát triển AI và khiến nước này thất thế trước Trung Quốc.
Làn sóng AI tạo sinh đã khiến hàng loạt công ty đổ xô xây dựng các trung tâm dữ liệu (DC) – những cỗ máy "ngốn" năng lượng khổng lồ. Một trung tâm dữ liệu quy mô trung bình có thể tiêu thụ lượng điện năng tương đương một thành phố nhỏ.
Nhu cầu điện năng vô độ này đang "va chạm" với một thực tế phũ phàng tại Mỹ: một hệ thống lưới điện vốn bị đánh giá là yếu ớt. Một báo cáo gần đây của ngân hàng đầu tư Goldman Sachs đã cảnh báo rằng chu kỳ phát triển kéo dài hàng thập kỷ của lưới điện tại Mỹ đang kìm hãm sự phát triển của AI.
Nhiều khu vực như California và Arizona thường xuyên phải đối mặt với tình trạng cắt điện luân phiên khi nhu cầu lên cao điểm. Gánh nặng này cũng đang đè lên vai người tiêu dùng. Tại Ohio, hóa đơn tiền điện của các hộ gia đình đã tăng lên, một phần được cho là để "gánh thêm" chi phí cho các trung tâm dữ liệu trong khu vực.
Trong khi đó, tình hình ở Trung Quốc lại hoàn toàn trái ngược. "Vấn đề năng lượng cho các trung tâm dữ liệu AI đã được giải quyết tại Trung Quốc," bà Rui Ma, CEO của công ty nghiên cứu AlphaWatch, nhận định sau một chuyến thăm gần đây. "Ở Trung Quốc, người dân coi việc cung cấp năng lượng là điều hiển nhiên."
Theo chuyên gia năng lượng David Fishman, sự vượt trội của Trung Quốc đến từ nhiều thập kỷ đầu tư và quy hoạch có chủ đích. Lưới điện của nước này có một biên độ dự trữ khổng lồ, luôn duy trì công suất cao hơn ít nhất 80% so với nhu cầu, một con số "không tưởng" tại Mỹ.
"Trung Quốc có quá nhiều không gian trống, đến nỗi thay vì coi các trung tâm dữ liệu AI là một mối đe dọa, họ lại xem chúng như một cách thuận tiện để 'hấp thụ' nguồn cung năng lượng dư thừa của mình," ông Fishman giải thích trên tờ Fortune.
Sự khác biệt cốt lõi nằm ở cách tiếp cận. Tại Trung Quốc, việc quy hoạch năng lượng được điều phối bởi một chính sách kỹ trị dài hạn, xây dựng cơ sở hạ tầng để đón đầu nhu cầu. Ngược lại, ở Mỹ, các dự án lớn lại phụ thuộc nhiều vào đầu tư tư nhân, vốn thường kỳ vọng lợi nhuận trong một khung thời gian ngắn, không phù hợp với các dự án năng lượng kéo dài cả thập kỷ.
Bên cạnh đó là sự khác biệt về văn hóa. Ông Fishman lập luận rằng cách tiếp cận thực dụng của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cho phép họ tập trung vào hiệu quả, thay vì bị sa lầy vào các cuộc tranh cãi mang tính ý thức hệ.
"Nếu không có sự thay đổi mạnh mẽ trong cách xây dựng và tài trợ cho cơ sở hạ tầng năng lượng, khoảng cách giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ chỉ ngày càng nới rộng," ông Fishman đánh giá. Cuộc đua AI không chỉ là cuộc đua về con chip, mà còn là cuộc đua về năng lượng, và ở mặt trận này, Trung Quốc dường như đang có một lợi thế rất lớn.
"Cơn khát" năng lượng của AI và "gót chân Achilles" của Mỹ
Làn sóng AI tạo sinh đã khiến hàng loạt công ty đổ xô xây dựng các trung tâm dữ liệu (DC) – những cỗ máy "ngốn" năng lượng khổng lồ. Một trung tâm dữ liệu quy mô trung bình có thể tiêu thụ lượng điện năng tương đương một thành phố nhỏ.
Nhu cầu điện năng vô độ này đang "va chạm" với một thực tế phũ phàng tại Mỹ: một hệ thống lưới điện vốn bị đánh giá là yếu ớt. Một báo cáo gần đây của ngân hàng đầu tư Goldman Sachs đã cảnh báo rằng chu kỳ phát triển kéo dài hàng thập kỷ của lưới điện tại Mỹ đang kìm hãm sự phát triển của AI.
Nhiều khu vực như California và Arizona thường xuyên phải đối mặt với tình trạng cắt điện luân phiên khi nhu cầu lên cao điểm. Gánh nặng này cũng đang đè lên vai người tiêu dùng. Tại Ohio, hóa đơn tiền điện của các hộ gia đình đã tăng lên, một phần được cho là để "gánh thêm" chi phí cho các trung tâm dữ liệu trong khu vực.
Lợi thế của Trung Quốc: Năng lượng dồi dào và quy hoạch dài hạn
Trong khi đó, tình hình ở Trung Quốc lại hoàn toàn trái ngược. "Vấn đề năng lượng cho các trung tâm dữ liệu AI đã được giải quyết tại Trung Quốc," bà Rui Ma, CEO của công ty nghiên cứu AlphaWatch, nhận định sau một chuyến thăm gần đây. "Ở Trung Quốc, người dân coi việc cung cấp năng lượng là điều hiển nhiên."
Theo chuyên gia năng lượng David Fishman, sự vượt trội của Trung Quốc đến từ nhiều thập kỷ đầu tư và quy hoạch có chủ đích. Lưới điện của nước này có một biên độ dự trữ khổng lồ, luôn duy trì công suất cao hơn ít nhất 80% so với nhu cầu, một con số "không tưởng" tại Mỹ.
"Trung Quốc có quá nhiều không gian trống, đến nỗi thay vì coi các trung tâm dữ liệu AI là một mối đe dọa, họ lại xem chúng như một cách thuận tiện để 'hấp thụ' nguồn cung năng lượng dư thừa của mình," ông Fishman giải thích trên tờ Fortune.
Sự khác biệt về quản trị và tư duy
Sự khác biệt cốt lõi nằm ở cách tiếp cận. Tại Trung Quốc, việc quy hoạch năng lượng được điều phối bởi một chính sách kỹ trị dài hạn, xây dựng cơ sở hạ tầng để đón đầu nhu cầu. Ngược lại, ở Mỹ, các dự án lớn lại phụ thuộc nhiều vào đầu tư tư nhân, vốn thường kỳ vọng lợi nhuận trong một khung thời gian ngắn, không phù hợp với các dự án năng lượng kéo dài cả thập kỷ.
Bên cạnh đó là sự khác biệt về văn hóa. Ông Fishman lập luận rằng cách tiếp cận thực dụng của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cho phép họ tập trung vào hiệu quả, thay vì bị sa lầy vào các cuộc tranh cãi mang tính ý thức hệ.
"Nếu không có sự thay đổi mạnh mẽ trong cách xây dựng và tài trợ cho cơ sở hạ tầng năng lượng, khoảng cách giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ chỉ ngày càng nới rộng," ông Fishman đánh giá. Cuộc đua AI không chỉ là cuộc đua về con chip, mà còn là cuộc đua về năng lượng, và ở mặt trận này, Trung Quốc dường như đang có một lợi thế rất lớn.
