Hoàng Nam
Writer
Trí tuệ nhân tạo đã lần đầu tiên được sử dụng như một công cụ nghiên cứu định tính quy mô lớn để phỏng vấn con người, qua đó làm lộ rõ những “điểm yếu nghề nghiệp” cốt lõi trong nhiều lĩnh vực lao động khác nhau.
Theo Anthropic, công cụ Interviewer do hãng phát triển đã tiến hành 1.250 cuộc phỏng vấn chuyên sâu với người dùng thực, bao gồm nhân viên văn phòng, nhà sáng tạo nội dung và các nhà khoa học. Không giống khảo sát truyền thống với câu hỏi cố định, hệ thống AI này tự xây dựng dàn ý nghiên cứu, đặt câu hỏi tiếp theo dựa trên phản hồi của người tham gia, điều chỉnh nhịp độ phỏng vấn và phân tích cảm xúc trong thời gian thực.
Toàn bộ dữ liệu sau đó được hệ thống phân nhóm chủ đề, trích xuất xu hướng cảm xúc và chuyển thành các biểu đồ định lượng, cho phép so sánh thái độ giữa các nhóm nghề nghiệp ở quy mô mà trước đây chỉ có thể thực hiện bởi các nhóm nghiên cứu xã hội trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
Kết quả cho thấy, sự khác biệt trong thái độ đối với AI không đến từ mức độ hiểu biết công nghệ, mà phản ánh những điểm dễ tổn thương sâu hơn trong cấu trúc nghề nghiệp.
Đối với nhân viên văn phòng, phần lớn người được phỏng vấn đánh giá AI giúp tăng hiệu suất và giảm công việc lặp lại. Tuy nhiên, nhiều người đồng thời bày tỏ lo ngại rằng việc sử dụng AI quá nhiều có thể ảnh hưởng đến hình ảnh chuyên nghiệp và vị thế của họ trong tổ chức. Nỗi lo không nằm ở nguy cơ mất việc ngay lập tức, mà ở cách họ được đồng nghiệp và cấp trên nhìn nhận.
Trong nhóm người sáng tạo, AI được xem là công cụ giúp tăng tốc đáng kể quá trình sản xuất nội dung, từ viết, chỉnh sửa hình ảnh đến âm nhạc. Dù vậy, dữ liệu cho thấy mức độ lo âu cao hơn rõ rệt so với các nhóm khác, liên quan đến bản sắc cá nhân, giá trị tác phẩm và thu nhập. Nhiều người lo ngại sản phẩm của họ bị coi là “quá giống AI” hoặc bị cạnh tranh trực tiếp bởi nội dung do máy tạo ra.
Ngược lại, các nhà khoa học ít bày tỏ lo lắng về việc bị thay thế. Mối quan tâm chính của họ tập trung vào độ tin cậy và rủi ro sai sót. Phần lớn cho rằng AI chưa đủ ổn định để đảm nhận các quyết định nghiên cứu cốt lõi như xây dựng giả thuyết hay thiết kế thí nghiệm, và hiện chỉ nên được sử dụng như công cụ hỗ trợ trong các khâu phụ trợ.
Anthropic nhận định, những khác biệt này cho thấy AI không tạo ra các điểm yếu nghề nghiệp mới, mà đóng vai trò như một “chất xúc tác”, làm lộ rõ những giới hạn vốn đã tồn tại trong từng hệ thống công việc. Với mỗi nhóm, AI chạm vào một phần khác nhau của “giá trị không thể thay thế”: vị thế xã hội, bản sắc sáng tạo hoặc độ tin cậy chuyên môn.
Theo hãng, việc hiểu rõ những điểm dễ tổn thương này là điều kiện cần để phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo có thể được con người chấp nhận lâu dài, không chỉ về mặt kỹ thuật mà còn về mặt tâm lý và xã hội. Nghiên cứu cũng cho thấy tương lai của AI không chỉ phụ thuộc vào khả năng xử lý dữ liệu, mà còn vào cách công nghệ này tương tác với cấu trúc nghề nghiệp và cảm nhận giá trị của con người.
Theo Anthropic, công cụ Interviewer do hãng phát triển đã tiến hành 1.250 cuộc phỏng vấn chuyên sâu với người dùng thực, bao gồm nhân viên văn phòng, nhà sáng tạo nội dung và các nhà khoa học. Không giống khảo sát truyền thống với câu hỏi cố định, hệ thống AI này tự xây dựng dàn ý nghiên cứu, đặt câu hỏi tiếp theo dựa trên phản hồi của người tham gia, điều chỉnh nhịp độ phỏng vấn và phân tích cảm xúc trong thời gian thực.
Toàn bộ dữ liệu sau đó được hệ thống phân nhóm chủ đề, trích xuất xu hướng cảm xúc và chuyển thành các biểu đồ định lượng, cho phép so sánh thái độ giữa các nhóm nghề nghiệp ở quy mô mà trước đây chỉ có thể thực hiện bởi các nhóm nghiên cứu xã hội trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
Kết quả cho thấy, sự khác biệt trong thái độ đối với AI không đến từ mức độ hiểu biết công nghệ, mà phản ánh những điểm dễ tổn thương sâu hơn trong cấu trúc nghề nghiệp.
Đối với nhân viên văn phòng, phần lớn người được phỏng vấn đánh giá AI giúp tăng hiệu suất và giảm công việc lặp lại. Tuy nhiên, nhiều người đồng thời bày tỏ lo ngại rằng việc sử dụng AI quá nhiều có thể ảnh hưởng đến hình ảnh chuyên nghiệp và vị thế của họ trong tổ chức. Nỗi lo không nằm ở nguy cơ mất việc ngay lập tức, mà ở cách họ được đồng nghiệp và cấp trên nhìn nhận.
Trong nhóm người sáng tạo, AI được xem là công cụ giúp tăng tốc đáng kể quá trình sản xuất nội dung, từ viết, chỉnh sửa hình ảnh đến âm nhạc. Dù vậy, dữ liệu cho thấy mức độ lo âu cao hơn rõ rệt so với các nhóm khác, liên quan đến bản sắc cá nhân, giá trị tác phẩm và thu nhập. Nhiều người lo ngại sản phẩm của họ bị coi là “quá giống AI” hoặc bị cạnh tranh trực tiếp bởi nội dung do máy tạo ra.
Ngược lại, các nhà khoa học ít bày tỏ lo lắng về việc bị thay thế. Mối quan tâm chính của họ tập trung vào độ tin cậy và rủi ro sai sót. Phần lớn cho rằng AI chưa đủ ổn định để đảm nhận các quyết định nghiên cứu cốt lõi như xây dựng giả thuyết hay thiết kế thí nghiệm, và hiện chỉ nên được sử dụng như công cụ hỗ trợ trong các khâu phụ trợ.
Anthropic nhận định, những khác biệt này cho thấy AI không tạo ra các điểm yếu nghề nghiệp mới, mà đóng vai trò như một “chất xúc tác”, làm lộ rõ những giới hạn vốn đã tồn tại trong từng hệ thống công việc. Với mỗi nhóm, AI chạm vào một phần khác nhau của “giá trị không thể thay thế”: vị thế xã hội, bản sắc sáng tạo hoặc độ tin cậy chuyên môn.
Theo hãng, việc hiểu rõ những điểm dễ tổn thương này là điều kiện cần để phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo có thể được con người chấp nhận lâu dài, không chỉ về mặt kỹ thuật mà còn về mặt tâm lý và xã hội. Nghiên cứu cũng cho thấy tương lai của AI không chỉ phụ thuộc vào khả năng xử lý dữ liệu, mà còn vào cách công nghệ này tương tác với cấu trúc nghề nghiệp và cảm nhận giá trị của con người.
