Chip Trung Quốc liệu đã đủ sức cạnh tranh với Intel và AMD trên thị trường toàn cầu?

[Mr Bens]

Trong nhiều năm, chip Mỹ như Intel và AMD thống trị thị trường toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực máy chủ. Tuy nhiên, sự xuất hiện của bộ xử lý 3C6000 của Loongson Technology (Trung Quốc) cho thấy một hướng đi khác biệt. Dòng chip này dựa trên kiến trúc tập lệnh riêng, không cần cấp phép từ nước ngoài, và hiệu năng đã tiệm cận các sản phẩm chủ lực của Intel cách đây vài năm. Đây không chỉ là thành tựu kỹ thuật mà còn là bước chuyển từ “đuổi theo” sang “song hành” trong ngành chip cao cấp của Trung Quốc.

Loongson bắt đầu từ năm 2001, xuất phát từ Viện Công nghệ Máy tính thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc. Tháng 8 năm 2002, họ ra mắt Loongson 1, chip vi xử lý đa năng đầu tiên của Trung Quốc với bản quyền sở hữu trí tuệ độc lập, đánh dấu bước khởi đầu quan trọng. Các thế hệ tiếp theo như Loongson 2 và 2E sử dụng giấy phép MIPS, giúp nhóm nghiên cứu linh hoạt tùy chỉnh, nhưng cũng gặp thách thức do hệ sinh thái phần mềm yếu.

Năm 2010, Loongson tách ra thành Công ty TNHH Công nghệ Loongson Zhongke, do Hồ Vĩ Vũ lãnh đạo. Đến năm 2022, công ty được niêm yết trên sàn Thượng Hải, trở thành doanh nghiệp CPU trong nước đầu tiên lên sàn. Cột mốc quan trọng là năm 2020, Loongson công bố kiến trúc Dragon, một bộ lệnh RISC mới kết hợp ý tưởng từ MIPS và RISC-V, bổ sung phần mở rộng riêng để tối ưu hiệu năng. Năm 2021, Loongson 3A5000 ra mắt, chứng minh tính khả thi và mở đường cho thế hệ chip mạnh hơn.

Ra mắt dòng 3C6000 và bước tiến trong hiệu năng​

Ngày 26 tháng 6 năm 2025, Loongson giới thiệu bộ vi xử lý máy chủ 3C6000 tại Bắc Kinh. Đây là dòng chip hoàn toàn dựa trên kiến trúc Dragon, tự chủ từ thiết kế, tập lệnh đến sản xuất. Chip có 16 nhân 32 luồng, xung nhịp 2.0-2.2 GHz, bộ nhớ đệm 32MB, bốn kênh bộ nhớ 72-bit và giao diện PCIe 4x16. Công nghệ kết nối “Dragon Chain” cho phép mở rộng lên 32 hoặc 64 nhân với độ trễ cực thấp.

Theo kiểm tra nội bộ, 3C6000 đạt hiệu năng tương đương Intel Xeon Silver 4314 ra mắt năm 2021. So với thế hệ trước 3C5000, chip mới tăng 33% hiệu năng đơn nhân và gấp đôi hiệu năng đa nhân. UnixBench cho thấy sức mạnh đa nhân tăng 100%. Phiên bản 64 nhân 3E6000 được cho là ngang với Intel Platinum 8380. Mặc dù vẫn đi sau Intel và AMD về công nghệ 3nm khi Loongson dừng ở 12/14nm, nhưng mức tiến này đưa chip Trung Quốc lên hàng ngũ cạnh tranh trực tiếp trong máy chủ cao cấp.

Loongson cũng chú trọng an ninh. 3C6000 tích hợp thuật toán bảo mật quốc gia và cơ chế RAS, đảm bảo vận hành ổn định và bảo mật cao. Việc ra mắt chip này gắn liền với bối cảnh Mỹ siết chặt lệnh trừng phạt chip, cấm xuất khẩu công nghệ dưới 14/16nm từ năm 2025, khiến Trung Quốc càng đẩy mạnh tự chủ.

Ứng dụng thực tế và tương lai của Loongson​

Chỉ sau thời gian ngắn, 3C6000 đã được triển khai tại các dự án lớn. Ngày 4 tháng 8 năm 2025, Nhà máy Thủy điện Xiluodu thay thế bộ điều khiển Siemens và Schneider bằng Loongson 3C6000, giúp tăng tính an ninh và giảm nguy cơ tấn công mạng. Keda Automation sử dụng máy chủ 3C6000 trong giải pháp quản lý nước thông minh, kết hợp hệ điều hành Loongnix và cơ sở dữ liệu nội địa. Lenovo cũng tích hợp chip Loongson cho máy chủ đám mây, trong khi nhiều trường học ở Hà Nam đang thử nghiệm hàng chục nghìn máy tính dùng chip này.

Song song, Loongson xây dựng hệ sinh thái giáo dục và nghiên cứu, hợp tác với gần 200 tổ chức, trường đại học và doanh nghiệp. Mục tiêu là đào tạo hàng chục nghìn sinh viên, đảm bảo phần mềm và nhân lực phát triển song hành với phần cứng.

Dù chưa đạt tới công nghệ hàng đầu toàn cầu, giá trị của Loongson nằm ở sự độc lập. Toàn bộ chuỗi cung ứng từ thiết kế đến sản xuất được bản địa hóa 100%. So với Xiaomi vẫn dựa trên ARM hay Hygon Zhaoxin dùng x86 cũ, Loongson là hãng Trung Quốc hiếm hoi phát triển bộ xử lý từ tập lệnh riêng. Trong tương lai, Loongson dự kiến ra mắt card đồ họa 9A1000 và 9A2000, mở rộng sang thị trường GPU và AI. (Sohu)