Chatbot miễn phí nhưng dữ liệu của bạn thì không

Code Nguyen · 09:19 Hôm qua

Bạn có bao giờ tự hỏi những gì mình gõ vào chatbot thực sự đi về đâu, ai giữ, ai nhìn và nó có thể quay lại ảnh hưởng chính bạn không?

Chatbot hiểu bạn nhiều hơn bạn nghĩ

Hãy tưởng tượng một người lớn tuổi tâm sự hàng tháng với chatbot bạn ảo, kể về bệnh tật, gia đình và ký ức riêng tư. Một ngày kia, họ thấy quảng cáo đúng bệnh mình vừa chia sẻ với bot. Không có hacker nào cả, chỉ là hệ thống đã thu thập và xử lý dữ liệu trò chuyện của họ. Và đây không phải viễn tưởng, mà là điều đang diễn ra với hầu hết các hệ thống AI hiện nay.

Mỗi câu bạn gửi cho chatbot là một phần của hành trình dữ liệu. Không chỉ có nội dung tin nhắn, mà còn rất nhiều thông tin kỹ thuật đi kèm như thời gian gửi, thiết bị đang dùng, mã định danh và thậm chí hành vi sử dụng. Những dữ liệu này thường được lưu trữ để phân tích, tối ưu mô hình, gỡ lỗi và cá nhân hóa dịch vụ. Dù bạn không tiết lộ tên hay email, dấu vân tay kỹ thuật số vẫn có thể nhận diện được bạn.

Nếu một công cụ dùng miễn phí, rất có thể chính dữ liệu người dùng là tài nguyên để mô hình tiếp tục học hỏi. Một số dịch vụ cho phép người dùng từ chối việc chia sẻ dữ liệu, nhưng ở nhiều nền tảng, điều này không thực sự rõ ràng và mặc định vẫn là thu thập.

Tại sao chatbot lại “khéo moi” thông tin

Theo các chuyên gia, người dùng thường hạ cảnh giác khi chatbot trả lời tự nhiên và có vẻ đang giúp mình giải quyết vấn đề. Câu hỏi càng được tinh chỉnh, câu trả lời càng sát nhu cầu và đó chính là lúc lượng thông tin người dùng tiết lộ ngày càng nhiều mà không nhận ra. Đôi khi chỉ một câu hỏi về mức lương phù hợp, chatbot đã có thể suy ra ngành nghề, cấp bậc, khu vực làm việc và nhiều thông tin liên quan khác. Người vận hành có thể ghép các mảnh dữ liệu đó lại thành một bức tranh khá chính xác.

Nhiều nền tảng còn dùng dữ liệu để phục vụ quảng cáo hoặc phân tích người dùng. Một số công ty không triển khai chatbot tại các khu vực có luật bảo vệ dữ liệu nghiêm khắc, vì điều này buộc họ phải minh bạch về việc thu thập và xử lý thông tin.

Ngay cả khi người dùng xóa lịch sử trò chuyện, thông tin vẫn có thể được giữ lại trong một khoảng thời gian nhất định như ba mươi ngày hoặc hơn, tùy chính sách lưu trữ và pháp lý. Trong thời gian đó, kỹ sư, chuyên gia an toàn hoặc bộ phận hỗ trợ kỹ thuật vẫn có thể xem xét phục vụ kiểm tra chất lượng và an toàn.

Với khách hàng doanh nghiệp, dữ liệu nhạy cảm thường được bảo vệ nghiêm ngặt hơn, không đưa vào bộ huấn luyện và bị xóa nhanh hơn. Điều này là cần thiết vì người dùng chuyên nghiệp thường xử lý dữ liệu mật như kế hoạch, chiến lược, tài liệu riêng. Dù vậy, vẫn có khả năng một số đoạn trích ẩn danh được xem xét thủ công để đánh giá chất lượng mô hình.

Vấn đề lớn hơn là các doanh nghiệp ngày nay thường sử dụng hàng trăm công cụ AI khác nhau. Điều này khiến việc kiểm soát dữ liệu trở nên khó khăn. Không ít trường hợp dữ liệu nhạy cảm rò rỉ qua tài khoản cá nhân mà người dùng không hề cố ý. Đáng chú ý, việc dùng dịch vụ AI xuất phát từ Trung Quốc càng khiến nhiều tổ chức lo ngại về nơi lưu trữ và mức độ an toàn của dữ liệu.

Tương lai vẫn có hy vọng

Một số chuyên gia tin rằng AI thế hệ mới sẽ hướng tới kiểm soát dữ liệu của người dùng ngay từ thiết kế ban đầu. Dữ liệu sẽ lưu cục bộ hoặc trên không gian đám mây cá nhân được mã hóa, chỉ truy cập khi có sự cho phép rõ ràng. Nhưng cho đến khi tương lai đó thành hiện thực, lời khuyên thực tế nhất là rất giản dị: Hãy coi mọi cuộc trò chuyện với chatbot như đang nói ở nơi công cộng và đừng chia sẻ điều gì mà bạn không muốn thấy xuất hiện lại về sau.

Ý kiến riêng: Tại Việt Nam, người dùng thường tập trung vào sự tiện lợi và câu trả lời nhanh mà quên mất câu hỏi quan trọng hơn: dữ liệu đi đâu và ai được quyền nhìn thấy. Nếu ứng dụng AI phục vụ công việc, hãy dùng tài khoản doanh nghiệp và chính sách nội bộ rõ ràng. Nếu dùng cho mục đích cá nhân, chỉ nên chia sẻ mức tối thiểu, không đưa thông tin tài chính, kinh doanh hoặc dữ liệu nhận diện cá nhân vào chatbot.
(cybernews)