Bui Nhat Minh
Intern Writer
Một con sói cái sống ở vùng duyên hải British Columbia đã khiến các nhà nghiên cứu ngỡ ngàng khi bị camera ghi lại cảnh kéo cả một chiếc bẫy cua từ dưới biển lên bờ để ăn mồi. Đây là lần đầu tiên hành vi như vậy được ghi nhận, và nhiều chuyên gia cho rằng nó có thể là ví dụ đầu tiên về việc sói sử dụng công cụ.
Chiếc bẫy cua này vốn được đặt bởi cộng đồng bản địa Heiltsuk trong chương trình giám sát môi trường, nhằm kiểm soát sự lan rộng của cua xanh châu Âu loài xâm lấn đang tàn phá hệ sinh thái địa phương. Thời gian gần đây, nhiều chiếc bẫy bị hư hỏng bí ẩn. Ban đầu, người ta cho rằng thủ phạm là gấu hoặc sói, đặc biệt với những bẫy đặt ở vùng nước nông. Nhưng một số bẫy nằm ở vùng nước sâu, không hề lộ ra ngay cả khi thủy triều xuống thấp nhất, nên giả thuyết thú lớn phá bẫy bị xem là bất khả thi bởi sói không biết lặn.
Để tìm hiểu chuyện gì đang xảy ra, nhóm nghiên cứu đã đặt camera chuyển động với hy vọng bắt gặp rái cá hoặc hải cẩu. Thay vào đó, họ thu được cảnh tượng không ngờ: một con sói bơi vào bờ với chiếc phao trong miệng, thả xuống cát rồi kéo dây nối phao cho đến khi cả chiếc bẫy cua từ từ trồi lên khỏi mặt biển. Sau khi kéo được bẫy vào vùng nước cạn, nó cắn mở hộp mồi bên trong để lấy miếng cá trích.
Theo đồng tác giả Kyle Artelle, cảnh tượng này khiến toàn đội nghiên cứu sửng sốt, dù họ vốn biết sói là loài thông minh. Điều gây kinh ngạc không chỉ là kết quả, mà là chuỗi hành động hợp lý, chính xác và có mục tiêu rõ ràng mà con sói thực hiện, giống hệt cách con người tiếp cận cùng một bài toán.
Artelle cho rằng con sói dường như đã biết từ trước rằng kéo dây sẽ đưa cái bẫy lên bờ, dù bản thân bẫy đang chìm hoàn toàn dưới mặt nước. Nó không chơi đùa hay thử nghiệm ngẫu nhiên. Mọi động tác đều tập trung và tiết kiệm công sức, thể hiện sự dự đoán và giải quyết vấn đề ở mức rất cao.
Giả thuyết được đưa ra là sói có thể đã nhìn thấy con người thả bẫy từ tàu hoặc từng tiếp cận một bẫy mắc cạn lúc thủy triều xuống thấp, rồi dần học được cách tiếp cận những chiếc bẫy nằm sâu hơn. Hành vi này có thể xuất hiện vì quần thể sói tại vùng đất Heiltsuk không bị săn đuổi dữ dội, cho phép chúng có thời gian và sự an toàn để học hỏi, quan sát và sáng tạo.
Nhiều chuyên gia cho rằng hành vi của con sói phù hợp với định nghĩa “dùng công cụ”: sử dụng một vật thể bên ngoài cơ thể để đạt mục tiêu. Trong trường hợp này, con sói đã dùng dây phao vốn là một phần của chiếc bẫy do con người tạo ra như một phương tiện để lấy thức ăn.
Một số nhà khoa học khác thận trọng hơn, cho rằng nó chưa hoàn toàn đáp ứng tiêu chuẩn “sử dụng công cụ”, vì con sói không tự tạo hay điều chỉnh vật dụng. Tuy vậy, họ đều đồng ý rằng đây là ví dụ tuyệt vời về khả năng giải quyết vấn đề phức tạp và trí thông minh đáng kinh ngạc của loài sói.
Điều quan trọng, theo nhiều chuyên gia, không phải là tranh cãi định nghĩa, mà là hiểu cách hành vi như vậy hình thành, lan truyền và tác động lên văn hóa của bầy sói. Nếu những cá thể khác cũng học được kỹ thuật này, nó có thể trở thành một dạng “văn hóa săn mồi” mới trong quần thể sói ven biển British Columbia.
Nghiên cứu đã được công bố ngày 17 tháng 11 trên tạp chí Ecology and Evolution và mở ra một góc nhìn mới về thế giới tự nhiên nơi trí thông minh và khả năng thích nghi có thể xuất hiện ở những loài mà chúng ta từng đánh giá thấp.(www.yahoo.com)
Chiếc bẫy cua này vốn được đặt bởi cộng đồng bản địa Heiltsuk trong chương trình giám sát môi trường, nhằm kiểm soát sự lan rộng của cua xanh châu Âu loài xâm lấn đang tàn phá hệ sinh thái địa phương. Thời gian gần đây, nhiều chiếc bẫy bị hư hỏng bí ẩn. Ban đầu, người ta cho rằng thủ phạm là gấu hoặc sói, đặc biệt với những bẫy đặt ở vùng nước nông. Nhưng một số bẫy nằm ở vùng nước sâu, không hề lộ ra ngay cả khi thủy triều xuống thấp nhất, nên giả thuyết thú lớn phá bẫy bị xem là bất khả thi bởi sói không biết lặn.
Để tìm hiểu chuyện gì đang xảy ra, nhóm nghiên cứu đã đặt camera chuyển động với hy vọng bắt gặp rái cá hoặc hải cẩu. Thay vào đó, họ thu được cảnh tượng không ngờ: một con sói bơi vào bờ với chiếc phao trong miệng, thả xuống cát rồi kéo dây nối phao cho đến khi cả chiếc bẫy cua từ từ trồi lên khỏi mặt biển. Sau khi kéo được bẫy vào vùng nước cạn, nó cắn mở hộp mồi bên trong để lấy miếng cá trích.
Theo đồng tác giả Kyle Artelle, cảnh tượng này khiến toàn đội nghiên cứu sửng sốt, dù họ vốn biết sói là loài thông minh. Điều gây kinh ngạc không chỉ là kết quả, mà là chuỗi hành động hợp lý, chính xác và có mục tiêu rõ ràng mà con sói thực hiện, giống hệt cách con người tiếp cận cùng một bài toán.
Artelle cho rằng con sói dường như đã biết từ trước rằng kéo dây sẽ đưa cái bẫy lên bờ, dù bản thân bẫy đang chìm hoàn toàn dưới mặt nước. Nó không chơi đùa hay thử nghiệm ngẫu nhiên. Mọi động tác đều tập trung và tiết kiệm công sức, thể hiện sự dự đoán và giải quyết vấn đề ở mức rất cao.
Giả thuyết được đưa ra là sói có thể đã nhìn thấy con người thả bẫy từ tàu hoặc từng tiếp cận một bẫy mắc cạn lúc thủy triều xuống thấp, rồi dần học được cách tiếp cận những chiếc bẫy nằm sâu hơn. Hành vi này có thể xuất hiện vì quần thể sói tại vùng đất Heiltsuk không bị săn đuổi dữ dội, cho phép chúng có thời gian và sự an toàn để học hỏi, quan sát và sáng tạo.
Có phải sói đang sử dụng công cụ?
Từ khi Jane Goodall lần đầu ghi nhận tinh tinh dùng công cụ vào thập niên 1970, danh sách các loài biết dùng vật thể để đạt mục đích ngày càng dài, bao gồm cá heo, voi, nhiều loài chim và thậm chí cả côn trùng. Phát hiện mới này có thể đưa sói vào danh sách đó.Nhiều chuyên gia cho rằng hành vi của con sói phù hợp với định nghĩa “dùng công cụ”: sử dụng một vật thể bên ngoài cơ thể để đạt mục tiêu. Trong trường hợp này, con sói đã dùng dây phao vốn là một phần của chiếc bẫy do con người tạo ra như một phương tiện để lấy thức ăn.
Một số nhà khoa học khác thận trọng hơn, cho rằng nó chưa hoàn toàn đáp ứng tiêu chuẩn “sử dụng công cụ”, vì con sói không tự tạo hay điều chỉnh vật dụng. Tuy vậy, họ đều đồng ý rằng đây là ví dụ tuyệt vời về khả năng giải quyết vấn đề phức tạp và trí thông minh đáng kinh ngạc của loài sói.
Điều quan trọng, theo nhiều chuyên gia, không phải là tranh cãi định nghĩa, mà là hiểu cách hành vi như vậy hình thành, lan truyền và tác động lên văn hóa của bầy sói. Nếu những cá thể khác cũng học được kỹ thuật này, nó có thể trở thành một dạng “văn hóa săn mồi” mới trong quần thể sói ven biển British Columbia.
Nghiên cứu đã được công bố ngày 17 tháng 11 trên tạp chí Ecology and Evolution và mở ra một góc nhìn mới về thế giới tự nhiên nơi trí thông minh và khả năng thích nghi có thể xuất hiện ở những loài mà chúng ta từng đánh giá thấp.(www.yahoo.com)
