Câu chuyện về tàu đắm San Jose, một trong những vụ đắm tàu nổi tiếng nhất thế giới, thật sự hấp dẫn và đầy bí ẩn. Được coi là "Chén Thánh" của các vụ đắm tàu, galleon San Jose đã bị đánh chìm vào năm 1708 bởi các khẩu cannons của Anh và mang theo khối tài sản ước tính lên đến 17 tỷ USD (khoảng 400 ngàn tỷ VNĐ) trong túi. Hầu hết tài sản này chủ yếu là những đồng tiền thuế được tích lũy từ các thuộc địa châu Mỹ trong suốt một thập kỷ.
Mặc dù tàu San Jose được phát hiện lần đầu vào năm 2015, một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Antiquity đã cung cấp thêm nhiều thông tin, khẳng định rằng tàu San Jose thực sự là con tàu đã được tìm thấy. Việc sử dụng các phương tiện điều khiển từ xa đã giúp các nhà nghiên cứu tiếp cận gần với những đồng tiền dưới đáy biển và xác nhận rằng nơi đắm tàu này vẫn còn chứa một số lượng lớn đồng tiền chưa được khai thác.
Trong số những phát hiện quan trọng là những đồng tiền được đúc thủ công, không đồng đều, được biết đến với tên gọi là "cobs" trong tiếng Anh và "macuquinas" trong tiếng Tây Ban Nha. Đây là loại tiền tệ chính của châu Mỹ hơn hai thế kỷ. Daniela Vargas Ariza, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà khảo cổ học hàng hải từ trường Naval Cadet Almirante Padilla tại Cartagena và Viện Nhân học và Lịch sử Colombia ở Bogotá, cho biết rằng một số đồng tiền có đường kính trung bình khoảng 3,3 cm và nặng khoảng 27 gram. Dự kiến, khối lượng tài sản trong tàu đắm lên tới khoảng 200 tấn vàng, bạc và đá quý thô.
Khi nhìn vào các hình ảnh rõ nét từ thiết bị ROV, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng một mặt của đồng tiền có hình Thánh giá Jerusalem, kèm theo hình một lâu đài và những con sư tử trong một viền chấm. Mặt còn lại thiết kế hình những Cột Hercules trên những làn sóng biển. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện nhiều dấu hiệu của người kiểm định kim loại dập nổi ở viền đồng tiền. Những bằng chứng này đã củng cố giả thuyết lâu đời rằng tàu đắm mà họ tìm thấy thực sự là San Jose.
Việc xác định thời điểm và bối cảnh lịch sử của vụ đắm tàu cũng rất quan trọng. Tàu San Jose chìm sau năm 1707, năm mà những đồng tiền được đúc. Ngoài ra, sự xuất hiện của gốm sứ Trung Quốc từ thời kỳ Kangxi (1662-1722) và các ký hiệu trên khẩu pháo từ năm 1665 cho thấy tàu đã chìm vào đầu thế kỷ 18. Những đặc điểm trên đồng tiền cũng giúp xác định lộ trình mà con tàu đã đi, trong đó có thể các đồng tiền được chiết xuất từ các mỏ ở Peru, nơi việc đúc vàng bắt đầu từ năm 1696.
Vào năm 1706, Viceroy Marques de Castelldosrius đã đến Peru để tái khởi động hội chợ Portobello và gửi tiền thuế trong vòng một thập kỷ về bán đảo Iberia. Đến cuối năm 1707, các thương nhân và quan chức Peru đã đến Puerto Perico trên bờ biển Thái Bình Dương của Panama, nơi họ đã gặp gỡ đội tàu Tierra Firme, được chỉ huy bởi galleon San Jose, con tàu mang độc quyền trong việc vận chuyển tài sản hoàng gia giữa Nam Mỹ và bán đảo Iberia. Sau hội chợ Portobello, San Jose đã rời Cartagena với hàng hóa và kim loại, trong đó có các đồng cobs.
Tuy nhiên, vào ngày 8/6/1708, khi đội tàu 18 chiếc rời Cartagena hướng về Tây Ban Nha, họ đã bị tấn công bởi năm tàu chiến Anh trong cuộc chiến tranh kế vị Tây Ban Nha. Trận chiến pháo đã dẫn đến việc kho thuốc súng của San Jose phát nổ, khiến con tàu dài 45 mét bị chìm xuống đáy biển.
Câu chuyện về con tàu này không chỉ đơn thuần là một cuộc khám phá khảo cổ học, mà còn là một phần của hành trình dài và đầy gian truân của lịch sử vàng bạc giữa châu Âu và châu Mỹ, mang theo ý nghĩa lớn lao về tài sản và văn hóa.
Mặc dù tàu San Jose được phát hiện lần đầu vào năm 2015, một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Antiquity đã cung cấp thêm nhiều thông tin, khẳng định rằng tàu San Jose thực sự là con tàu đã được tìm thấy. Việc sử dụng các phương tiện điều khiển từ xa đã giúp các nhà nghiên cứu tiếp cận gần với những đồng tiền dưới đáy biển và xác nhận rằng nơi đắm tàu này vẫn còn chứa một số lượng lớn đồng tiền chưa được khai thác.
Trong số những phát hiện quan trọng là những đồng tiền được đúc thủ công, không đồng đều, được biết đến với tên gọi là "cobs" trong tiếng Anh và "macuquinas" trong tiếng Tây Ban Nha. Đây là loại tiền tệ chính của châu Mỹ hơn hai thế kỷ. Daniela Vargas Ariza, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà khảo cổ học hàng hải từ trường Naval Cadet Almirante Padilla tại Cartagena và Viện Nhân học và Lịch sử Colombia ở Bogotá, cho biết rằng một số đồng tiền có đường kính trung bình khoảng 3,3 cm và nặng khoảng 27 gram. Dự kiến, khối lượng tài sản trong tàu đắm lên tới khoảng 200 tấn vàng, bạc và đá quý thô.
Khi nhìn vào các hình ảnh rõ nét từ thiết bị ROV, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng một mặt của đồng tiền có hình Thánh giá Jerusalem, kèm theo hình một lâu đài và những con sư tử trong một viền chấm. Mặt còn lại thiết kế hình những Cột Hercules trên những làn sóng biển. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện nhiều dấu hiệu của người kiểm định kim loại dập nổi ở viền đồng tiền. Những bằng chứng này đã củng cố giả thuyết lâu đời rằng tàu đắm mà họ tìm thấy thực sự là San Jose.
Việc xác định thời điểm và bối cảnh lịch sử của vụ đắm tàu cũng rất quan trọng. Tàu San Jose chìm sau năm 1707, năm mà những đồng tiền được đúc. Ngoài ra, sự xuất hiện của gốm sứ Trung Quốc từ thời kỳ Kangxi (1662-1722) và các ký hiệu trên khẩu pháo từ năm 1665 cho thấy tàu đã chìm vào đầu thế kỷ 18. Những đặc điểm trên đồng tiền cũng giúp xác định lộ trình mà con tàu đã đi, trong đó có thể các đồng tiền được chiết xuất từ các mỏ ở Peru, nơi việc đúc vàng bắt đầu từ năm 1696.
Vào năm 1706, Viceroy Marques de Castelldosrius đã đến Peru để tái khởi động hội chợ Portobello và gửi tiền thuế trong vòng một thập kỷ về bán đảo Iberia. Đến cuối năm 1707, các thương nhân và quan chức Peru đã đến Puerto Perico trên bờ biển Thái Bình Dương của Panama, nơi họ đã gặp gỡ đội tàu Tierra Firme, được chỉ huy bởi galleon San Jose, con tàu mang độc quyền trong việc vận chuyển tài sản hoàng gia giữa Nam Mỹ và bán đảo Iberia. Sau hội chợ Portobello, San Jose đã rời Cartagena với hàng hóa và kim loại, trong đó có các đồng cobs.
Tuy nhiên, vào ngày 8/6/1708, khi đội tàu 18 chiếc rời Cartagena hướng về Tây Ban Nha, họ đã bị tấn công bởi năm tàu chiến Anh trong cuộc chiến tranh kế vị Tây Ban Nha. Trận chiến pháo đã dẫn đến việc kho thuốc súng của San Jose phát nổ, khiến con tàu dài 45 mét bị chìm xuống đáy biển.
Câu chuyện về con tàu này không chỉ đơn thuần là một cuộc khám phá khảo cổ học, mà còn là một phần của hành trình dài và đầy gian truân của lịch sử vàng bạc giữa châu Âu và châu Mỹ, mang theo ý nghĩa lớn lao về tài sản và văn hóa.
